Zwolle pioniert met toegankelijkheid

Zwolle is een van de 25 koplopergemeenten van de VNG als het gaat om toegankelijkheid en inclusiviteit. Onlangs rolde de Hanzestad een nieuw Plan van Aanpak uit, met daarin de prioriteiten voor de komende jaren. Stadsergonoom Marieke van Brussel is trekker van het plan en legt uit hoe ze haar collega’s en de stad op één lijn krijgt.
 

Zes jaar geleden stelde gemeente Zwolle een externe stadsergonoom aan die toegankelijkheid in Zwolle op de kaart moest zetten. “Na twee jaar werd besloten dat deze functie beter door iemand binnen de gemeente ingevuld kon worden, dat werd ik”, herinnert Marieke van Brussel zich. “Ik ben begonnen met het maken van een visie op toegankelijkheid in de openbare ruimte en heb die vervolgens vertaald naar richtlijnen. In eerste instantie wilden we een handboek maken, maar uiteindelijk hebben we een website ontwikkeld waar al deze richtlijnen verzameld staan en die voor iedereen beschikbaar is.”

2018 stond in het teken van de ontwikkeling van een Plan van Aanpak waarin de kaders, de prioritering en de aanpak van Toegankelijkheid voor de komende jaren staat beschreven. De grote lijnen uit het actieplan worden vervolgens jaarlijks vertaald in een actieplannen, waarin de concrete acties staat wat er per jaar wordt uitgevoerd. Hoewel Van Brussel veel liever echt aan de slag gaat met het toegankelijk maken van de stad, is het maken van die plannen echt nodig. “Toegankelijkheid gaat over volwaardig meedoen aan de maatschappij. Dit maakt het een groot en complexonderwerp, waar bij    veel verschillende expertise voor nodig is. Ik focus me met name op het fysieke domein en zorg waar nodig voor de verbinding met andere domeinen. Ik probeer dan aan te haken bij dingen die al gebeuren. De Omgevings- en Mobiliteitsvisie zijn bijvoorbeeld mooie haakjes, maar ook ons project dat gaat over vitaal en waardig ouder worden raakt natuurlijk aan dit onderwerp. Dat maakt het makkelijker om bij collega’s van andere domeinen aan te sluiten.

Toegankelijkheid is niet een onderwerp waar iedereen meteen voor op de banken gaat staan, erkent ook Van Brussel. “Soms stuit ik in eerste instantie op weerstand, maar ik probeer dan juist mee te denken. Het ligt er ook aan hoe je je verhaal vertelt. Maak het klein en praktisch. En binnen gemeenten werken veel vakidioten, daag ze uit op hun eigen vakgebied. Ze vinden het dan leuker om de puzzel te gaan leggen.” Uiteindelijk kan, door toegankelijkheid vanaf het begin mee te nemen, hoge kosten in een later stadium voorkomen worden.
 

De grootste uitdaging voor van Brussel zit niet in de praktische uitvoering van de plannen en richtlijnen die zijn ontwikkeld. “Nee, het grootste knelpunt is nog steeds bewustwording. Is dat er niet, dan wordt toegankelijkheid vergeten, iets wat grote gevolgen kan hebben voor sommige mensen. Zowel intern als extern speelt dit. Een voorbeeld: wij kunnen als gemeente wel een heel toegankelijke binnenstad maken, maar als iemand in een rolstoel of met een visuele beperking vervolgens niet een restaurant in kan of een café, dan ben je er nog niet.”
 

Om ook dit soort partijen bewust te maken van het nut van toegankelijkheid maakt Van Brussel onder meer gebruik van het werk dat andere organisaties al verzetten. “Zorgeloos Vechtdal is een marketingorganisatie die zich bezighoudt met het organiseren van uitjes en vakanties voor mensen met een beperking. Zij maken horeca er bewust van dat hier een markt voor is. Want je krijgt niet alleen die mevrouw in een rolstoel binnen, maar ook haar familie of vrienden. Het levert dus een omzetstijging op als je je zaak toegankelijk maakt.”

 

Er is nog een wereld te winnen, ook in Zwolle, maar de gemeente is in vergelijking met anderen al heel ver en is daarom een van de 25 koplopergemeenten van de VNG. “We zijn toch een beetje aan het pionieren en je weet dus niet altijd of je het wel goed doet. Binnen de groep koplopers heb ik contact met gemeenten die met dezelfde dingen bezig zijn, die met dezelfde vragen zitten. Daar praten we over op een forum of in kleine werkgroepen.”

Van Brussel noemt de samenwerking met de plaatselijke belangenorganisatie Toegankelijke Zwolle als groot pluspunt in haar werk. “Je hoort wel eens andere geluiden over belangenorganisaties, maar zonder hen hadden we in Zwolle niet bereikt wat we nu bereikt hebben. Het is een groep die heel positief te werk gaat, niet met een wijzend vingertje zwaait.”

In de toekomst hoopt Marieke van Brussel nog wat meer aandacht te krijgen voor mensen met een mentale beperking. “We doen onderzoek naar de inrichting van de openbare ruimte voor mensen met dementie, maar verder gebeurt er nog niet veel. Misschien dat we op dit gebied van andere gemeenten kunnen leren.”
 

Gemeenten bij wie het toegankelijkheidsbeleid nog in de kinderschoenen staat adviseert Van Brussel met name om aan te haken bij wat er al speelt. “En maak het klein. Toegankelijkheid kan een groots en meeslepend verhaal zijn waar je eigenlijk niks mee kunt. Wij zijn echt van het doen. Laten zien waar we mee bezig zijn en pas daarna opschrijven.”

Van 5 t/m 7 februari vindt in Zwolle het evenement Biind Brainz plaats. Vijf dagdelen die in het teken staan van integrale vraagstukken. Op woensdagochtend 6 februari gaat het over Toegankelijkheid. marieke van Brussel verzorgt een van de sessies en gaat graag met jou in gesprek over een toegankelijke openbare ruimte. Kijk voor meer informatie en aanmelden op www.biindbrainz.nl.