10 oplossingen voor de biodiversiteitscrisis

Vier maanden lang fulltime aan de slag met een van de urgentste crises van dit moment. Harmen Heida en Merel Scheltema gingen de uitdaging aan. Ieder met een compleet andere achtergrond en maximaal gedreven om impact te maken in de maatschappij. Heida deed een bachelor geneeskunde en daarna behaalde hij zijn master kunstmatige intelligentie. Vervolgens startte hij zijn promotieonderzoek aan de Erasmus Medisch Centrum. Scheltema studeerde filosofie, politicologie en economie aan het Erasmus University College in Rotterdam en voegde daar een studie rechten plus een master sociologie en een master filosofie aan toe. Veel wetenschappelijke bagage dus, maar beiden werden erg aangesproken door het praktische karakter van de Nationale Denktank. Scheltema: “Ik was op zoek naar een hands on project, dat tegelijkertijd een wetenschappelijke en intellectuele benadering had. Ik wil Nederland elke dag een beetje beter maken, maar met alleen nadenken kom je nergens.” 

Klimaat on steroids 

De Nationale DenkTank 2022 ging aan de slag met het thema ‘biodiversiteit’. Het verlies van biodiversiteit wordt gezien als één van de grootste bedreigingen voor de mensheid in het komende decennium. Wat wist het duo van dit onderwerp? “Ik wist er wel iets vanaf. Ik heb het keuzevak klimaatfilosofie gevolgd. Ik merkte echter dat ik een beetje crisismoe werd. Klimaat draait om CO²-uitstoot, een stapelgoed. Als je maatregelen neemt zie je niet meteen resultaat. Biodiversiteit is wat mijn betreft klimaat on steroids. De helft van de Nederlanders weet niet eens wat het is. Ik zie biodiversiteit als een soort long. Als je rookt, gaat het slecht met je longen, maar als je ermee stopt, wordt het ook snel weer beter. Dat geldt ook voor biodiversiteit.” 

Positiever onderwerp 

Totdat hij aan de DenkTank meedeed was Heida zich nog niet zo bewust van het probleem van biodiversiteitsverlies. “Ik heb een cursus klimaatethiek gedaan en mij vervolgens verdiept in de klimaatcrisis. Dat heeft er ook voor gezorgd dat ik actie heb ondernomen in mijn persoonlijke leven. Pas vlak voor de DenkTank ging ik me verdiepen in biodiversiteit. Biodiversiteit is een positiever onderwerp dan klimaat. Het resultaat van burgerinitiatieven zie je bijvoorbeeld meteen terug.”  

Ingewikkelde bouwwereld 

Scheltema en Heida zijn naar eigen in een paar maanden echte ‘fanatics’ geworden. Ze begonnen hun traject met achttien andere jonge denkers, met allemaal andere achtergronden, met het opkrikken van hun kennisniveau. Vervolgens werd de groep verdeeld in vier groepen die elk met een eigen thema aan de slag gingen. Voor Heida en Scheltema betekende het dat ze zich gingen bezighouden met de bouw. Het in kaart brengen van het werkveld én hun doelstelling bleek een uitdaging. Heida: “De vraag waar we ons mee bezig wilden houden was: ‘Hoe maken we natuurinclusief bouwen de norm in Nederland?’. Maar ja, dan moet je eerst weten wat precies wordt verstaan onder natuurinclusief bouwen, er zijn heel veel definities in omloop. Bovendien is de bouwwereld ingewikkeld, men spreekt een andere taal. Het was kortom een heel proces.” 

Nadat zij geanalyseerd hadden waarom de biodiversiteitscrisis nog niet opgelost is, gingen de Denktankers aan de slag met het bedenken van oplossingen. Op het Expertforum Biodiversiteit presenteerden ze aan experts verschillende redenen waarom de biodiversiteitscrisis nog niet opgelost is en gingen ze met de experts in gesprek over mogelijke oplossingsrichtingen. Vervolgens hebben ze één week gebrainstormd over oplossingen. “In het begin hadden we wel tweehonderd oplossingen bedacht. Uiteindelijk hebben we dit teruggebracht naar tien. We baseerden onze keuze uiteindelijk op de oplossingen waar we het meest enthousiast over waren. Dat waren de oplossingen die het meest haalbaar zijn, het meeste kans van slagen hebben en de meeste impact zullen hebben.” 

Centrale sturing 

Op Congres Natuurlijk zullen Heida en Scheltema hun tien oplossingsrichtingen presenteren en is er de kans om erover in discussie te gaan. Ze lichten alvast een tipje van de sluier op. Scheltema: “Een van de knelpunten die we tegenkwamen was het ontbreken van centrale sturing. Overheid en markt kijken naar elkaar. Bovendien weten bouwers niet altijd wat ze moeten doen. Gelukkig is er al wel heel veel data beschikbaar. Over bodem en water, welke soorten ergens leven, over technieken. Ons voorstel richting het Rijk zou zijn om de regie te pakken. Leg alle beschikbare puzzelstukjes bij elkaar. Dat kan leiden tot een tool of een website waarop je kunt zoeken op postcode of coördinaat en dan alle informatie te zien krijgt die je nodig hebt voor een natuurinclusief bouwproject. Een voorbeeld. Stel dat je in het leefgebied van de wolf een snelweg wilt aanleggen. Die wolf heeft een leefgebied nodig van 250 vierkante kilometer. Je kunt dan met zo’n tool meteen zien dat je twee faunapassages moet aanleggen om dat leefgebied niet te doorkruisen.” 

Resultaten generaliseren 

Een tweede oplossing die de DenkTank voorstelt kan het fundament worden van de toolbox die Scheltema net voorstelde. Heida: “Natuurinclusief bouwen is een trend. Maar soms weten we niet wat wel en niet werkt, terwijl gemeenten eigenlijk wel moeten weten wat hun beleid doet. Wat is de kosteneffectiviteit van getroffen maatregelen? Gemeenten hebben die data niet. Er zijn wel geautomatiseerde methoden om biodiversiteit te meten. We stellen voor om het meten van biodiversiteit minder arbeidsintensief te maken en resultaten te generaliseren naar andere gemeenten in Nederland.” Heida erkent dat deze oplossing complex is en een goede samenwerking tussen markt, overheid en wetenschap vergt. Dat kan een uitdaging zijn, want, zoals Scheltema ook zegt: “Er zijn heel veel muurtjes in de bouwwereld.” 

Pluktuinpact 

Op een heel ander niveau is de derde oplossing: het Pluktuinpact. “De natuurbeleving van mensen is enorm afgenomen, men is gewoon veel minder in de natuur dan vroeger. We hebben met eigen ogen gezien wat een pluktuin kan betekenen toen we met de DenkTank bij een pluktuin in Amsterdam gingen helpen. Ook wij ontdekten daar soorten die we nog niet kenden. Bovendien kan een pluktuin de sociale cohesie in een wijk bevorderen en versterkt het de natuurbeleving. Met het Pluktuinpact willen we het makkelijker maken een pluktuin op te starten, bijvoorbeeld door helder te maken waar je subsidie kunt aanvragen. Het doel is om net zo bekend te worden als het NK Tegelwippen, dat in slechts drie jaar groeide van 2 naar 136 deelnemende gemeenten.” 

In december worden de tien oplossingen officieel gelanceerd. Een deel van de Denktankers zal betrokken blijven door een rol te vervullen in de implementatiefase. Zowel Heida als Scheltema zijn vast van plan om zich te blijven inzetten voor biodiversiteitsherstel. “We kunnen er niet omheen als we Nederland leefbaar willen maken en houden”, stelt Scheltema het simpel.  

Nationale DenkTank op Congres Natuurlijk 

Wie niet tot december wil wachten om de oplossingen te zien kan zich inschrijven voor Congres Natuurlijk, waar van alle tien de oplossingen van de Nationale DenkTank een voorproefje zal worden gegeven. Heida en Scheltema gaan graag in gesprek met potentiële partners die de oplossingen willen helpen implementeren. 

Niet iedereen in Nederland is overtuigd van het probleem van biodiversiteitsverlies. Maar degenen die er wel van overtuigd zijn, ervaren te veel drempels om er iets aan te doen. Hier brengen de deelnemers aan de Nationale DenkTank 2022 verandering in. 

Tijdens het congres geven ze een inkijkje in de door hen ontwikkelde oplossingen voor biodiversiteitsverlies in Nederland. Van bordspel tot beleidsvoorstel, van bouw tot burger. Het doel van de Nationale DenkTank 2022 is het in beweging brengen van Nederland om in de toekomst zorg te dragen voor de natuur en onze omgeving. 

Schrijf je hier in voor Congres Natuurlijk