De gedragseffecten van duurzame mobiliteit

maandag 11 november 2024

Tijdens het CVS-congres dat plaatsvindt op 21 en 22 november te Utrecht presenteren Rijkswaterstaat en Decisio gezamenlijk de uitkomsten van het onderzoek naar gedragseffecten van duurzame mobiliteit. 

Streven naar een duurzaam mobiliteitssysteem vereist een afweging van maatschappelijke kosten en baten waarbij niet alleen infrastructurele maatregelen op een volwaardige wijze worden meegenomen. Ook maatregelen die bijdragen aan een structurele verandering van (individueel) reisgedrag dienen een plek in de afweging te hebben. Een duurzaam mobiliteitssysteem balanceert tussen bereikbaarheid, economie, gezondheid, leefomgeving, milieu en klimaat, zowel in het hier en nu, maar ook met het oog op toekomstige generaties. Hiervoor is beleid nodig dat verder gaat dan het verhelpen van verkeersknelpunten en het optimaliseren van de doorstroming, en juist aandacht heeft voor een bredere samenhang van opgaven. 

Werkwijze ontwikkeld

In opdracht van Rijkswaterstaat en het ministerie van IenW voerde Decisio een onderzoek uit dat tot doel had om de werkingsmechanismen van duurzame mobiliteitsmaatregelen beter te begrijpen. Hierbij was er specifiek aandacht voor het identificeren van bepalende (contextuele) factoren in de effectiviteit van maatregelen. Dit draagt bij aan het maken van betere ex-ante inschattingen van de werking van maatregelen op het reisgedrag van verschillende doelgroepen. Op basis van deze inzichten is een werkwijzer ontwikkeld die handvatten biedt voor het samenstellen van geschikte en effectieve maatregelpakketten voor uiteenlopende mobiliteitsopgaven. Een ambitieuze doelstelling, waarbij we vooraf al vermoedden dat het eindresultaat waarschijnlijk niet alle informatie zou bevatten om de bepalende factoren in de effectiviteit van maatregelen in kaart te brengen. En daarmee in elke situatie een optimaal maatregelpakket te kunnen identificeren. Daarom zijn in het onderzoek ook kennislacunes benoemd, zodat toekomstige onderzoeken deze kunnen oppakken en de werkwijzer verder kunnen aanvullen.

Inrichting van een maatregel

Decisio heeft de werkwijzer en bijbehorende tool ontwikkeld, die handvatten bieden voor beleidsmakers in de zoektocht naar: ‘welke (gedrags)maatregelen werken in welke situatie?’ Er is hierbij specifiek aandacht besteed aan de inrichting van de maatregel. De inrichting van een maatregel wordt bepaald door de doelgroep waar op gericht wordt, de neveneffecten op andere doelgroepen en in welke context de maatregel(en) ingevoerd moet(en) worden. Hiermee is een basis gelegd voor een denkwijze over hoe maatregelpakketten in te richten, gericht op gedragsveranderingen die leiden tot structurele aanpassingen in (individueel) reisgedrag. 

Invloed contextuele factoren

Ondanks het uitgebreide (literatuur)onderzoek en de ontwikkeling van o.a. de werkwijzer, heeft dit traject ons ook inzicht geboden in wat we nog niet weten. Zo is gebleken uit de literatuur dat in ex-post evaluaties de invloed van contextuele factoren vaak ontbreekt bij het zoeken naar de juiste gedragsmaatregelen, terwijl die factoren bepalend kunnen zijn voor de effectiviteit van de maatregel. Ook info over precieze inrichting ontbreekt regelmatig. Tevens beperkt de werkwijzer zich tot een selectie van mobiliteitsmaatregelen, gericht op structurele verandering van gedrag. Hierbij zijn verschillende aannames gedaan omdat een wetenschappelijke onderbouwing niet altijd aanwezig was. En ook weten we niet bij alle maatregelen wat de exacte invulling moet zijn om de grootste effectiviteit te bereiken. 

Startpunt

De werkwijzer moet daarom gezien worden als een startpunt en manier om de beleidsmedewerker aan het denken te zetten over passende maatregelpakketten die zijn afgestemd op specifieke contexten en doelgroepen. Door toepassing in de praktijk en verdere ontwikkeling van casuïstiek kan de werkwijzer worden verrijkt en verfijnd. Zo is bijvoorbeeld verder onderzoek nodig om de effecten van gedragsmaatregelen beter te kwantificeren en te monetariseren zodat deze uiteindelijk meegenomen kunnen worden bij afwegingen voor beleid, in bijvoorbeeld een MKBA. 

Meer artikelen met dit thema

descriptionArtikel

Subsidie nieuwe elektrische auto's toch niet verlaagd

10 okt 2023

De subsidie voor particulieren om een nieuwe elektrische auto te kopen of leasen blijft 2950 euro. Eerder was…

Lees verder
person_outlineBlog

Deelvervoer: Een innovatief alternatief voor traditioneel ov

28 sep 2023

Het Nederlandse openbaar vervoer heeft de laatste jaren moeite om te overleven, met financiële beperkingen en…

Lees verder
person_outlineBlog

Missen we de bus?

27 jul 2023

Voor wie uit de trein of de bus stapt op Amsterdam Centraal, zal het uitzicht over het IJ de aandacht trekken,…

Lees verder
descriptionArtikel

Autonoom vervoer krijgt vorm in Rotterdam

14 jun 2023

Aan de oevers van de Maas, op een industrieterrein precies tussen Rotterdam en Schiedam, trekt een oudere…

Lees verder
descriptionArtikel

Whitepaper over effectief beleid voor deelmobiliteit

24 feb 2023

Hoe zorg je voor effectief beleid voor deelmobiliteit? Een vraag waar veel gemeenten mee worstelen. De kansen…

Lees verder
Laadpaalalarm
person_outlineBlog

RAI slaat laadpaalalarm. Is er reden voor paniek?

17 jan 2023

De RAI Vereniging slaat een laadpaalalarm. Er zijn te weinig publieke snellaadpunten voor vrachtwagens en het…

Lees verder
Fietsen-naar-het-werk
descriptionArtikel

Alternatieven voor de auto: kansen en barrières

20 dec 2022
Onderzoek van SmartwayZ.NL naar kansen en barrières van ov, fiets en thuiswerken
Lees verder
descriptionArtikel

Wat moet er komen in de stadslogistieke plannen van de  wethouders?

12 dec 2022 timer3 min
De mobiliteitswethouders van de grote gemeenten hebben nu een halfjaar mogen snuffelen aan de uitdagingen in hun…
Lees verder