De gedragseffecten van duurzame mobiliteit

maandag 11 november 2024

Tijdens het CVS-congres dat plaatsvindt op 21 en 22 november te Utrecht presenteren Rijkswaterstaat en Decisio gezamenlijk de uitkomsten van het onderzoek naar gedragseffecten van duurzame mobiliteit. 

Streven naar een duurzaam mobiliteitssysteem vereist een afweging van maatschappelijke kosten en baten waarbij niet alleen infrastructurele maatregelen op een volwaardige wijze worden meegenomen. Ook maatregelen die bijdragen aan een structurele verandering van (individueel) reisgedrag dienen een plek in de afweging te hebben. Een duurzaam mobiliteitssysteem balanceert tussen bereikbaarheid, economie, gezondheid, leefomgeving, milieu en klimaat, zowel in het hier en nu, maar ook met het oog op toekomstige generaties. Hiervoor is beleid nodig dat verder gaat dan het verhelpen van verkeersknelpunten en het optimaliseren van de doorstroming, en juist aandacht heeft voor een bredere samenhang van opgaven. 

Werkwijze ontwikkeld

In opdracht van Rijkswaterstaat en het ministerie van IenW voerde Decisio een onderzoek uit dat tot doel had om de werkingsmechanismen van duurzame mobiliteitsmaatregelen beter te begrijpen. Hierbij was er specifiek aandacht voor het identificeren van bepalende (contextuele) factoren in de effectiviteit van maatregelen. Dit draagt bij aan het maken van betere ex-ante inschattingen van de werking van maatregelen op het reisgedrag van verschillende doelgroepen. Op basis van deze inzichten is een werkwijzer ontwikkeld die handvatten biedt voor het samenstellen van geschikte en effectieve maatregelpakketten voor uiteenlopende mobiliteitsopgaven. Een ambitieuze doelstelling, waarbij we vooraf al vermoedden dat het eindresultaat waarschijnlijk niet alle informatie zou bevatten om de bepalende factoren in de effectiviteit van maatregelen in kaart te brengen. En daarmee in elke situatie een optimaal maatregelpakket te kunnen identificeren. Daarom zijn in het onderzoek ook kennislacunes benoemd, zodat toekomstige onderzoeken deze kunnen oppakken en de werkwijzer verder kunnen aanvullen.

Inrichting van een maatregel

Decisio heeft de werkwijzer en bijbehorende tool ontwikkeld, die handvatten bieden voor beleidsmakers in de zoektocht naar: ‘welke (gedrags)maatregelen werken in welke situatie?’ Er is hierbij specifiek aandacht besteed aan de inrichting van de maatregel. De inrichting van een maatregel wordt bepaald door de doelgroep waar op gericht wordt, de neveneffecten op andere doelgroepen en in welke context de maatregel(en) ingevoerd moet(en) worden. Hiermee is een basis gelegd voor een denkwijze over hoe maatregelpakketten in te richten, gericht op gedragsveranderingen die leiden tot structurele aanpassingen in (individueel) reisgedrag. 

Invloed contextuele factoren

Ondanks het uitgebreide (literatuur)onderzoek en de ontwikkeling van o.a. de werkwijzer, heeft dit traject ons ook inzicht geboden in wat we nog niet weten. Zo is gebleken uit de literatuur dat in ex-post evaluaties de invloed van contextuele factoren vaak ontbreekt bij het zoeken naar de juiste gedragsmaatregelen, terwijl die factoren bepalend kunnen zijn voor de effectiviteit van de maatregel. Ook info over precieze inrichting ontbreekt regelmatig. Tevens beperkt de werkwijzer zich tot een selectie van mobiliteitsmaatregelen, gericht op structurele verandering van gedrag. Hierbij zijn verschillende aannames gedaan omdat een wetenschappelijke onderbouwing niet altijd aanwezig was. En ook weten we niet bij alle maatregelen wat de exacte invulling moet zijn om de grootste effectiviteit te bereiken. 

Startpunt

De werkwijzer moet daarom gezien worden als een startpunt en manier om de beleidsmedewerker aan het denken te zetten over passende maatregelpakketten die zijn afgestemd op specifieke contexten en doelgroepen. Door toepassing in de praktijk en verdere ontwikkeling van casuïstiek kan de werkwijzer worden verrijkt en verfijnd. Zo is bijvoorbeeld verder onderzoek nodig om de effecten van gedragsmaatregelen beter te kwantificeren en te monetariseren zodat deze uiteindelijk meegenomen kunnen worden bij afwegingen voor beleid, in bijvoorbeeld een MKBA. 

Meer artikelen met dit thema

descriptionArtikel

Onderzoek naar acceptabele reistijd

27 sep om 09:23 uur

Het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) heeft onderzoek uitgevoerd naar wat Nederlanders beschouwen…

Lees verder
descriptionArtikel

Stedelingen pakken steeds vaker deelauto voor vakantie

15 aug om 13:10 uur

Volgens MyWheels, de grootste aanbieder van deelauto's in Nederland, kiezen stedelingen steeds vaker voor een…

Lees verder
descriptionArtikel

Subsidiebudget voor koop gebruikte elektrische personenauto op

9 aug om 11:54 uur

Het subsidiebudget voor de koop van een gebruikte elektrische personenauto via de Subsidie Elektrische…

Lees verder
person_outlineBlog

SUMP: rompslomp of verrijking van Nederlandse mobiliteitsvisies?

16 mei om 08:00 uur

Mobiliteit dient bij te dragen aan een duurzame, veilige en toegankelijke samenleving. Nu en in de toekomst.…

Lees verder
descriptionArtikel

‘Niet meer van crisis naar crisis struikelen’

27 mrt om 16:33 uur

Daan Zandbelt, stedenbouwkundige en partner bij bureau De Zwarte Hond, ziet dat we…

Lees verder
descriptionArtikel

Een ruimtelijke en sociale blik op de reis van de toekomst

26 mrt om 09:23 uur

Als het gaat om de toekomst van mobiliteit, denken sommige mensen aan drones voor personenvervoer. Anderen…

Lees verder
descriptionArtikel

Natuurlijk!Deelmobiliteit presenteert modelbepalingen voor reguleren deelvervoer in lokale wetgeving

13 mrt om 10:57 uur

Samenwerkingsprogramma Natuurlijk!Deelmobiliteit heeft modelbepalingen gespresenteerd die kunnen helpen bij het…

Lees verder
person_outlineBlog

Mobiliteit in de toekomst: sciencefiction of realiteit?

5 mrt om 12:19 uur

In 1964 introduceerde de televisieserie Star Trek de ‘communicator’, een draagbaar apparaatje waarmee mensen…

Lees verder