Toegankelijkheid wordt de norm in Nijmegen

‘Op een schaal van 1-10, geef ik een 8 tot 9 aan het belang van toegankelijkheid van de stad’, zegt Renske Helmer-Englebert, (SP – -wethouder openbare ruimte in Nijmegen). ‘De stad is voor iedereen en moet dus voor iedereen toegankelijk zijn.’ Nijmegen voegt de daad bij het woord en lanceerde eind 2016 het ‘Handboek Nijmegen Toegankelijk’: een  groeidocument voor bewoners en beleidsmakers. ‘We reiken er de hand mee uit om elkaar te helpen.’  

‘Zeker in een tijd waarin we willen dat ouderen langer zelfstandig blijven wonen, is structurele aandacht voor toegankelijkheid van belang’ zegt Helmer-Englebert. ‘In Nijmegen heeft één op de acht volwassenen één of meer lichamelijke beperkingen. Dat betekent dat zeker 18.000 inwoners geregeld belemmeringen ondervinden, wanneer zij zich buiten verplaatsen’, zo beschrijft het Handboek Nijmegen Toegankelijk.  

Uitgangspunt van het gemeentelijk toegankelijkheidsbeleid, is volgens het handboek, het realiseren in de komende 10 jaar van een voor iedereen toegankelijke ruimte, waarbij voor de hele stad basisnormen gelden en er op sommige plaatsen hogere normen worden gesteld. ‘Voor deze hogere normen hebben we inspiratie opgedaan in andere steden en veel gesproken met belanghebbenden’, legt Helmer-Englebert uit. Op deze manier hebben we de geldende CROW-richtlijnen  ‘eigen’ gemaakt en als basis gebruikt voor de Nijmeegse situatie.’ En ook daarbij stuitten we soms op dilemma’s, geeft de wethouder onomwonden toe. ‘Denk aan de bestrating met kinderkopjes. Die kun je om cultuur-historische redenen niet weghalen. Dan moet je samen zoeken naar oplossingen.’ 

Toegangswegen station

Het toegankelijkheidsbeleid en de uitvoeringstekst in het handboek zijn bindend en door de gemeenteraad vastgesteld. Omdat de capaciteit en het geld ontbreken om Nijmegen in zijn geheel meteen te ‘verbouwen’ tot een optimaal toegankelijke stad, ziet de gemeente het als ‘een proces’ waarbij alle werk  aan de stad ‘vanaf nu volgens het toegankelijkheidsboekje’ worden uitgevoerd. 

Het is de bedoeling dat de normen van het handboek worden gehanteerd bij het ontwerpen van nieuwe situaties, ‘maar niet zonder samenspraak met belanghebbenden’, benadrukt Helmer-Englebert. Bij reconstructies en onderhoud van bestaande situaties geldt het handboek als uitgangspunt. Deze verbeteringen worden de komende jaren tot stand gebracht op basis van prioriteiten en met de beschikbare middelen. ‘Als eerste pakken we de toegangswegen van en naar het station aan. Ook deze prioriteit is met de verschillende doelgroepen besproken.’  

Breed effect handboek

‘We merken nu al dat er een breed normerend effect uitgaat van het handboek’, stelt Helmer-Englebert. ‘Als er een reclamezuil op een ribbelroute staat, dan lezen we dat, bij wijze van spreken, direct in de krant. De journalistiek, de burger en politie hebben er oog voor gekregen. Het is mooi om te zien dat belemmeringen nu gezien worden als afwijkend van een norm.’  

Het moeilijkst met toegankelijkheid is dat er net zo veel belemmeringen zijn als er beperkingen van mensen zijn. Vanuit deze beperkingen ontstaan allerlei behoeften, die ook weer met elkaar kunnen botsen. Maar door met de mensen samen, van onderop te werken, komt toegankelijkheid breed op de kaart en kom je ook tot oplossingen die je niet snel zelf kunt bedenken.  

Een voorbeeld. We hebben een doorgaande weg heringericht als 30 km-zone. Daardoor is een VRI weggehaald. Toen meldde zich een blinde meneer die nu de weg niet meer wist over te steken. Samen met deze meneer en een hulpverlener is de situatie beoordeeld. Er is een overzichtelijke oversteekzone met uitgebreide geleide markering toegevoegd.   

Een bijzondere toegankelijkheidsmaatregel - waar ik ook trots op ben - is onze meld- en herstelapp. Daar hebben we goed over gecommuniceerd en wordt ook goed gebruikt. Mensen die iets zien in de openbare ruimte kunnen er via de app er een foto van maken. Wij  gaan dat  direct onderzoeken en e herstellen het binnen vijf dagen of communiceren dat het later wordt opgelost. Klachten liggen hier niet in de la.’  

Jaarlijkse evaluatie

Waarom zouden gemeenten, net als Nijmegen, een handboek Toegankelijkheid moeten opstellen? Helmer-Englebert: ‘Als je als stad vindt dat je toegankelijk wilt zijn, moet je de stad toegankelijk inrichten. Mensen hebben daar handvatten voor nodig. Die geef je in het handboek en bovendien laat je ermee zien dat iedereen mee mag doen.’  

En, het handboek is geen statisch document, besluit Helmer-Englebert. ‘Ik verwacht dat de techniek in de toekomst nog veel meer mogelijk maakt. Denk aan openbare verlichting. De een wil meer licht de ander minder. Stel dat je op individueel niveau meer licht kunt vragen? Ook zijn ideeën over toegankelijkheid zelf in ontwikkeling, met name vanwege de hernieuwde aandacht. Daarom wordt het handboek jaarlijks geëvalueerd en desgewenst aangepast.’