Energiehub Noord-Brabant kan blauwdruk zijn

Een pilot met energiehubs in Noord-Brabant kan als blauwdruk dienen om het concept in de praktijk breder uit te rollen. Dat is één van de conclusies van de twaalfde kennistafel Energiehubs, georganiseerd door Rogier Pennings en Emiel Trommelen van Stevin, dit keer in samenwerking met Rob de Groot van Rijkswaterstaat.

Tijdens deze kennistafel trapt De Groot af, door te constateren dat netcongestie die in steeds grotere delen van het land voorkomt vooral een theoretisch probleem is. “We zetten alles op slot vanuit regelgeving en risicomarges, maar als we het netwerk slimmer benutten zit het helemaal niet vol.” Dat slimmer inrichten is in de praktijk alleen moeilijk te organiseren.

Dus: “hoe organiseren we het organiserend vermogen op bedrijventerreinen?”, is zijn hamvraag. Dertien experts praten mee over het ‘organiserend vermogen’. Dat zijn Pieter van Kerkhof (RVO), Paul van Dijk (gemeente Utrecht), Lisette Sand (KplusV), Stefan Ruizendaal (provincie Noord-Brabant) en Martijn Messing (Turn Bright), Marvin Thiemissen (OverMorgen), Thomas Lubbers (student TU Delft), Paul Broos (ElaadNL), Stefan van Someren (wethouder gemeente Neder-Betuwe), Rob ten Berge (Transitiemakers), Ernst Menten en Rudy van Mierlo (Rijkswaterstaat).

De aanwezigen gaan in twee groepen uiteen en beginnen, door te ‘dromen’ over hoe de ideale energiehub op een bedrijventerrein eruit kan zien, waarna ze ‘denken’ hoe dat gerealiseerd kan worden en om vervolgens concreet te maken hoe we dat kunnen ‘doen’. Wat opvalt is dat de gesprekken zich al snel richten op een gebiedsgerichtere aanpak.

Dromen

Een gemeenschappelijke droom is dat ondernemers in de toekomst vrijwel gratis energie kunnen afnemen en ontzorgd zijn, waarbij zij niet zelf het energiemanagement hoeven te doen: daar wordt een gebiedsregisseur voor aangesteld. Samenwerken op één energieaansluiting en stroom delen wordt hierin het nieuwe normaal. Ook wordt opgemerkt dat de huidige stroomschaarste leidt tot innovatie en onder meer off-gridoplossingen in de hand werkt. “Vanwege de hoge energieprijzen zijn bedrijven nu alert. Dit is hét moment om nieuwe concepten te versnellen.”

Maar, weet Rudy van Mierlo van Rijkswaterstaat: “Als iedere ondernemer off grid gaat en z’n netwerk autarkisch (gesloten, red.) inricht, verergert dat het maatschappelijke probleem alleen maar.” Ook moeten data goed beveiligd zijn, omdat bedrijven hun energiegegevens anders niet willen delen.

Denken

Bovendien voelt niet elke ondernemer de urgentie om slimmer met de stroom om te gaan. Moet de gemeente aan het hoofd staan om een Coaliton of the Willing te organiseren, of toch de provincie? Paul van Dijk vertelt dat zijn gemeente, Utrecht, een rol speelt door subsidie beschikbaar te stellen waardoor bedrijven een projectleider kunnen inhuren die met een energiehub aan de slag gaat. Een voorbeeld is de energiehub Lage Weide. 

Maar niet elke gemeente heeft hiervoor de mogelijkheden en slagkracht, weten veel aanwezigen. Pieter van Kerkhof van RVO vult aan dat slagkracht organiseren vraagt om overtuigende ondernemers. Om het te organiseren moet in ieder geval duidelijk worden welk voordeel alle betrokkenen – zowel financieel als maatschappelijk – uit een energiehub kunnen halen.

Ondernemer Rob ter Berge stelt dat een, deels door een publiek orgaan gefinancierde kwartiermaker hierbij kan helpen. Bovendien bestaan er volgens hem in Nederland zo’n 3800 bedrijventerreinen, waarvan er op 50 succesvol door ondernemers wordt samengewerkt op energievlak. De kennis die daar wordt opgedaan, zou in een centrale database beschikbaar moeten komen zodat niet iedereen ‘het wiel opnieuw’ hoeft uit te vinden. “Hiermee wordt de gereedschapskist gevuld, waarmee partijen weer verder aan de slag kunnen”, stelt Pennings.

In die ‘gereedschapskist’ moet terugkomen hoe de energiebalans kan worden uitgewerkt, hoe je bestuurders inzicht geeft in de kansen en consequenties van beslissingen en hoe we kunnen overgaan tot acties, om daarmee verbeteringen voor het elektriciteitsnet door te voeren.

Doen

Het laatste deel van het gesprek richt zich op het ‘doen’: iedereen is het er wel over eens dat een blauwdruk voor een succesvolle energiehub nodig is. Lisette Sand van adviesbureau KplusV noemt dat het ‘Digital Twin’- model, ontwikkeld bij de TU/e, een ideaal model is om op basis van bestaande data van alle stakeholders inzicht te krijgen waar echt problemen in het netwerk gaan ontstaan. Binnen dit model kunnen de waarden van bepaalde parameters worden gewijzigd, waardoor meteen de effecten hiervan zichtbaar zijn.

In de provincie Noord-Brabant is deze ‘Digital Twin’ gebouwd voor drie bestaande woonwijken. Inmiddels is besloten om dit verder uit te breiden naar acht Brabantse gemeenten, vervolgt Martijn Messing: “Het begint met inzicht om de juiste acties te nemen”. Een concrete actie is om het model in andere regio’s onder de aandacht te brengen. Het Interprovinciaal Overleg (IPO) is volgens de deelnemers het juiste instituut om deze kennis te delen. Daarnaast beschrijft het Programma Verduurzaming Bedrijventerreinen concrete casussen en geleerde lessen.

Concluderend

Hoewel dé oplossing niet ineens is gevonden om energiehubs massaal uit te rollen, is het grootste deel van de aanwezigen blij meerdere perspectieven gehoord te hebben en eens ‘uit de eigen bubbel te kruipen’, vat Marvin Thiemissen van OverMorgen het samen. Ook Paul Broos van ElaadNL noemt het ‘fijn om zo kennis met elkaar te kunnen delen’.

Rob de Groot besluit: “De wereld verandert snel. Er zijn telkens weer nieuwe mogelijkheden. Het in inspirerend om te horen wat er nu alweer allemaal mogelijk is.” En Pennings: “Zo komen we steeds een stapje verder!”