Twintig jaar Master City Developer (MCD): de grondslag en de vernieuwing

Toen de MCD in september 2003 van start ging, waren er al ruim 2,5 jaar aan voorbereiding vooraf gegaan. Jan van ’t Verlaat stond als een van de initiatiefnemers aan de wieg van de MCD en weet zich nog heel goed te herinneren hoe dat traject verliep. “Ik werkte zelf bij het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam en vroeg me af waarom we als gemeente niet meer samenwerkten met de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR). Daarnaast zag ik zo vaak dat projectleiders in gebiedsontwikkelingsprojecten meestal vanuit hun eigen opleiding te werk gingen. Terwijl ik van mening was dat je alle invalshoeken moest beheersen. Wilde je echter al die verschillende facetten aanleren, dan was je met je pensioen pas klaar.”

Wetenschap en praktijk

Van ’t Verlaat onderzocht het idee om een opleiding te ontwikkelen waarin de breedte van het vakgebied centraal stond, in eerste instantie in samenwerking met de Erasmus Universiteit Rotterdam en het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam. “We merkten echter dat de vertaalslag naar de praktijk nog ontbrak. We moesten ons blikveld verbreden en hebben daarom de TU Delft erbij betrokken.”

Een driemanschap van Van ’t Verlaat, Marco van Hoek (EUR) en Gerard Wigmans (TUD) ging, geruggesteund door een Academisch Comité (Hans Stam en hoogleraren Hans de Jonge en Leo van den Berg, namens de drie betrokken partijen) vervolgens aan de slag met het werven van deelnemers en de vormgeving van het inhoudelijke programma. De balans tussen wetenschap en praktijk was daarbij een essentieel punt. “Het is de basis waarom mensen de opleiding gingen volgen”, stelt Van ’t Verlaat. 

Knap opgezet

Zeven jaar na de start van de MCD ging Van ‘t Verlaat met pensioen. “Het feit dat de accreditatiecommissie de opleiding op het hoogste niveau inschaalde, was het mooiste afscheidscadeau dat ik me kon wensen.” Voor die inspanningen van Van ’t Verlaat is Tom Daamen, momenteel academisch directeur van de MCD en vanuit de TU Delft directeur van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling (SKG), hem nog steeds erkentelijk. “Ze hebben de opleiding destijds heel knap opgezet, multidisciplinair met een opbouw volgens de fases van gebiedsontwikkeling: van initiatief en aanleiding, via planvorming naar aandacht voor uitvoering en beheer.”

Het is aan Daamen om het gedachtengoed van de oprichters te borgen, als geweten van de opleiding. “Samen met Frank van Oort, hoogleraar stedelijke en regionale economie aan de Erasmus School of Economics zijn we verantwoordelijk voor de kwaliteit van de opleiding. We combineren hoge praktijkrelevantie met een wetenschappelijke accreditatie.” 

Ook Giuliano Mingardo, lid van de programmaleiding en senior onderzoeker bij de Erasmus Centre for Urban, Port and Transport Economics (Erasmus UPT), hecht veel waarde aan de balans tussen wetenschap en praktijk in de opleiding. “Het is standaard onderdeel van het programma, we kunnen zeggen dat het in ons DNA zit. En toch moet je er altijd op blijven letten.” Mingardo is medeverantwoordelijk voor het hele programma van de MCD. 

Vernieuwing

Eén van de dingen die in de loop der tijd veranderd is, is dat studenten de opleiding ook modulair kunnen volgen. Ze kunnen er dus ook voor kiezen alleen één of een paar modules te volgen in plaats van het gehele masterprogramma. Vanaf september 2023 worden twee nieuwe modules aan het programma toegevoegd: Urban Law en Urban Transformation.

MCD Programmalid Erwin Heurkens, docent en hoofd van de sectie Urban Development Management (UDM) aan de TU Delft, is de afgelopen twee jaar verantwoordelijk geweest voor de curriculum-vernieuwing. “Vanuit het bestuur, de academische directie en de partnerraad kwam de vraag om de opleiding zowel op het gebied van theorie als praktijk een inhoudelijke en didactische kwaliteitsimpuls te geven. De maatschappelijke stedelijke opgaven stapelen zich op. Dat vraagt om een breder handelingsrepertoire. Nu is integraliteit altijd al een onderdeel van de MCD. Maar bijvoorbeeld de energietransitie noodzaakt tot nog meer interdisciplinair werken en samenwerking met nieuwe partijen.”

Op donderdag 7 september 2023 start de vernieuwde opleiding, MCD20. Een spannend moment, met name voor Heurkens. “Spannend, om te zien hoe de studenten en ook de werkgevers, die hun werknemers de kans geven de opleiding te volgen, erop reageren.”

Sterk veranderde wereld

In de twintig jaar die de opleiding inmiddels bestaat is de wereld sterk veranderd. Dat betekent dat de opleiding ook verandert. Academisch directeur Tom Daamen is medeverantwoordelijk voor de koers die de MCD vaart. Daamen houdt in de gaten welke opgaven zich aandienen, met name in stedelijk gebied. “We bekijken wat die opgaven van professionals vragen en welke taken daaruit volgen. Werkgevers die hun mensen naar de MCD laten gaan, zijn op zoek naar hoe ze hen goed beslagen ten ijs kunnen krijgen. Dat betekent dat de opleiding inhoudelijk up to date moet zijn, maar ook dat er aandacht is voor vaardigheden, zoals goed interdisciplinair kunnen samenwerken. Deze verbindende competenties zitten ingebakken in de opleiding.”

Dat is volgens Daamen al een tijdje zo, alleen ziet hij dat er steeds nadrukkelijker naar deze vaardigheden wordt gevraagd. “Het gaat bijvoorbeeld om overtuigingskracht en leiderschap, maar ook om empathie. Bij gebiedsontwikkeling zit je met veel verschillende mensen om tafel, met elk andere belangen en kennis.”

Onderwijsinnovaties

Ook op didactisch niveau heeft de MCD daarom een innovatieslag gemaakt. “De opleiding besteedt meer aandacht aan het toepassen van kennis via case based learning, waarbij studenten strategieën voor uiteenlopende stedelijke gebiedsopgaven ontwikkelen. Daarnaast kiezen we bewuster dan vroeger voor blended learning, wat een goede balans tussen online en fysieke leeractiviteiten vraagt. En tot slot staat meer dan ooit de leerbehoefte van de student centraal, waarbij persoonlijke ontwikkeling integraal onderdeel wordt van de MCD opleiding”, vertelt Heurkens.

Dat laatste aspect komt onder andere terug in een iets grotere keuzevrijheid voor modules. Daarnaast volgt elke student een persoonlijk ontwikkeltraject, waarbij vaardigheden gedurende de opleiding verder worden ontwikkeld. Ook Giuliano Mingardo is daar blij mee. “Ik vind het belangrijk dat er veel aandacht is voor de persoonlijke ontwikkeling van deelnemers. Gebiedsontwikkeling gaat over mensen. Je moet goed kunnen samenwerken, maar bijvoorbeeld ook een overtuigende presentatie kunnen geven. Die zachte skills worden steeds belangrijker.”

Mooie mix van culturen

Terwijl Heurkens en Daamen werkzaam zijn bij de TU Delft, is Mingardo verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. “Ik zie dat als de grootste toegevoegde waarde van de opleiding. De TU werkt aan de opleiding vanuit bouwkundige disciplines, de EUR doet dat vanuit een economische grondslag. Dat betekent dat verschillende manieren van denken en werken en twee culturen bij elkaar komen. Dat is het sterkste punt van de opleiding. De multidisciplinaire identiteit van de MCD zorgt ervoor dat we continu inhoudelijk met elkaar in gesprek blijven.” 

Kwaliteitsopleiding

De kwaliteit van deelnemers heeft altijd hoog in het vaandel gestaan. Van ’t Verlaat moest 20 jaar geleden de boer op met een opleiding die nog niet van start was gegaan, maar wel met de ambitie om de beste kandidaten aan zich te binden. “Het was spannend of we wel genoeg studenten zouden werven. Die deelnemers moesten wel van hoog niveau, professioneel, en ambitieus zijn en uit verschillende werelden komen. We wilden professionals uit de hoek van private ontwikkelaars, de publieke sector, van adviesbureaus en van woningcorporaties die zelf aan gebiedsontwikkeling deden.” 

Heurkens geeft aan dat tot op de dag van vandaag ambitieuze leergierige professionals, naast een uitgebreide groep wetenschappelijke docenten en praktijkexperts, de basis vormen voor een kwalitatief aantrekkelijke opleiding. “Elke groep deelnemers is weer uniek, en men leert ontzettend veel van elkaars ervaringen, die kennisuitwisseling tijdens de opleiding is essentieel. Door de jaren heen zijn we in staat geweest om een kwalitatief goede en goed gevulde groep professionals te laten deelnemen.” Inmiddels telt de MCD een kleine vierhonderd MCD alumni, en is er door hun gecoördineerd actief MCD kennisnetwerk.

Master

Twintig jaar later is de ambitie van de academische directie om de opleiding onderdeel te maken van een grotere kennisinfrastructuur. Daamen: “We vragen ons continu af wat het vakgebied nodig heeft en wat dat vraagt van de professionals. Daarbij hoort dat we de belangrijkste wetenschappers aan ons weten te binden en dat we de meest ervaren en inspirerende praktijkexperts voor de groep zetten. Wat mij betreft is deelnemen aan de MCD een wederkerig proces, zodat iedereen gemotiveerd is om van elkaar te leren.”

Die motivatie komt misschien wel deels door de titel ‘Master City Developer’, bedacht door Jan van ’t Verlaat. “We hebben een tijdje gedacht over hoe de opleiding zou moeten heten. Een actieve titel die slaat op de persoon zelf in plaats van het vak. Het is leuk om te zien dat oud-deelnemers de titel met trots voeren op platforms als LinkedIn.”

Sowieso kijkt Van ’t Verlaat met plezier terug op zijn tijd bij de MCD. “Veertien jaar geleden ben ik afgezwaaid. Als ik nu terugdenk aan die tijd ben ik ontzettend blij en trots op wat we toen hebben neergezet.” En het moge duidelijk zijn dat de huidige groep mensen die betrokken is bij de MCD met veel passie en vertrouwen uitkijkt naar het blijven opleiden van strategische professionals voor stedelijke (gebieds)ontwikkeling.

Seminar MCD

Een dag proeven van het leven van een Master City Developer? Op 27 februari vindt in Rotterdam het Seminar MCD plaats met als hoofdthema: 'opgeruimd staat netjes'. De claims op onze collectieve ruimte komen uit verschillende domeinen en de druk op onze openbare ruimte neemt toe. We willen met steeds meer mensen op een klein oppervlak leven en op sommige plaatsen is er geen plek meer voor consensus. Er moeten keuzes worden gemaakt: we moeten opruimen. Maar hoe verdeel je de ruimte en welke claims hebben prioriteit? En in hoeverre is er synergie of mogelijkheid voor nuance en differentiatie?

Ben jij een stads- en beleidsmaker en werk jij aan de verdichte, historische, autoluwe of leefbare stad? Kom dan naar het seminar en ga het gesprek aan. Welke keuzes maak jij in onze toekomstige openbare ruimte? En hoe?

Kijk voor meer informatie en aanmelden op de webiste van Seminar MCD.

Urban Economics | Urban Transitions | Urban Governance | Urban Investment & Finance | Urban Strategy & Design | Urban Transformation | Urban Law | Urban Research Methods & Thesis | Urban International Development