Toegankelijkheid Noord/Zuid-lijn: Kwestie van overleven

Geïnspireerd door het Geheime Dagboek van Hendrik Groen heeft een groep van vijftien ouderen zichzelf de rebellenclub gedoopt. Het gezelschap verkende onlangs de recent geopende Nood/Zuid-lijn. Tijdens de tocht naar Zuid doen ze station Rokin en station Vijzelgracht aan. “Het is allemaal mooi, maar veel oudjes moeten nu lopen.”

Het bonte gezelschap telt dertien vrouwen en twee mannen. “Dertien tegen twee: precies goed”, stelt Rijk Vandenhoek vast. Hoe Hendrik Groen eruitziet weet ik niet precies, maar Rijk zou best wel eens op hem kunnen lijken. Met leren jasje, spijkerbroek, gympen en pet heeft de 84-jarige heer een jongensachtige uitstraling. Lena Bonnet is niet alleen de oudste, maar ook de kleinste van het stel. Met haar rollator blijkt ze de groep prima te kunnen bijhouden. Ook Wilma Jager (70) loopt met een rollator. In de metro verwacht ze daar geen moeilijkheden mee. ‘Ik ga ook op vakantie met het vliegtuig. Daar is het geen enkel probleem.’

Nauwe toegangspoortjes

We steken het Buikslotermeerplein over en zetten koers naar metrostation Noord. Tijdens de korte wandeling vertelt Rijk dat hij ook schrijft. Hij brengt voor de Rebellenclub nieuwsbrief Sjors uit. Dit verslag kan daar best in. Ik noteer zijn e-mailadres. Hij noemt de punt ‘dot’ en het appenstaartje ‘at’. “Jij bent wel Engelstalig georiënteerd’, zeg ik lachend. “Jij bent wel snel klaar met je oordeel”, kaatst hij met pretoogjes terug. Bij Station Noord zwermen we als bijen op de toegangspoortjes af. Lena duwt haar rollator in het poortje, maar de doorgang is te nauw. “Hier is de lift”, wuift iemand Lena en Wilma vanaf de overzijde toe. Rijk houdt nonchalant zijn portemonnee tegen de scanner. Maar de poort weigert toegang te geven. Dan toch maar de kaart uit de portemonnee. Weer geen toegang. Bij de volgende poging lukt het toch.

Uitstappen gaat wat vlug

Bij metrostation Rokin stapt de groep uit. Dat lijkt soepel te verlopen. Tot de deuren plotseling sluiten. Riek Leibrand (84) en twee andere groepsleden staan nog in de metro. Snel schieten de rebellen op het perron te hulp. Gelukkig gaan de deuren weer open. “Nou dat gaat wel vlug hoor”, zegt Riek. Onverschrokken lopen de drie richting roltrap. “Ik dacht: nou dan gaan we maar weer zitten.” Riek probeert van het voorval te leren: “Misschien moet je de knop blijven indrukken. En je moet gelijk met je benen tussen de deuren duiken.”

De groep neemt de roltrap naar boven. “Let op de opgravingen, want het gaat heel vlug”, waarschuwen de rebellen elkaar onderling. Rijk neemt foto’s van de vondsten. Bovenaan de trap verzamelt de groep zich weer. “Mooi, die trap met archeologie”, zegt Els Sargentini (73).

Met rollator op de roltrap

Bij de uitgang naar het Spui volgt nog een korte roltrap. Wilma en Lena nemen de roltrap met rollator en al. “Doodeng”, zegt Els. Het ziet er inderdaad riskant uit. Bovengekomen kijkt de groep rond. Rijk staat weer driftig te fotograferen met zijn telefoon. We maken rechtsomkeert en duiken weer in het ondergrondse op weg naar de volgende halte. Lena neemt nu de lift. Met rollator op de roltrap blijkt een foutje: Ze banjerde gedachteloos achter de groep aan.

Weer spaakgelopen

Opnieuw loopt Lena spaak bij de rij met toegangspoortjes. De anderen staan al aan de andere kant. Een jongen wijst naar de bredere poort, maar Lena blijft nog even proberen of de rollator er toch niet doorheen wil. Iemand begeleidt haar naar de enige poort die haar doorgang geeft. Toegegeven: de poortjes lijken allemaal op elkaar.

De groep reist één halte verder naar station Vijzelgracht. “Wat een lange trap”, klinkt het van verschillende kanten op het perron. Rijk keert zich om en maakt foto’s van het kunstwerk. Wanneer de roltrap afloopt, kukelt hij achterover. De groep schrikt, maar gelukkig krabbelt Rijk met wat hulp snel weer overeind.

Erg voor de oudjes

“We hebben het overleefd”, zo klinkt wanneer de club is neergestreken in een lunchroom aan de Vijzelgracht. Hier is de voormalig projectleider van de Noord/Zuid-lijn uitgenodigd om wat te vertellen over de perikelen rond de aanbouw. Niet iedereen lijkt het te kunnen verstaan, maar men luistert welwillend. Rijk herinnert zich de rellen rond de metrolijn Oost in de zeventiger jaren. “Ik zat vlakblij op kantoor, in de pauze gingen we even kijken.” Ook de uit de hand gelopen kosten komen ter sprake: ‘wie betaalt de strop?’

Lange trap naar beneden

We komen tegelijk met de metro aan op het perron. De club zwermt weer naar binnen. Dat gaat gelukkig snel genoeg. Maar nog niet iedereen zit wanneer de metro in beweging komt. Jopie M. valt achterover, maar wordt door vele handen nog net overeind gehouden.

“We hebben het eind gehaald”, klinkt het als station Zuid is bereikt. Met één directe verbinding keert de club huiswaarts. Bij Station Noord volgt nog één heel lange trap naar beneden. “Pffff, ook dit nog.” Met vermoeidheid in de benen dalen de rebellen zuchtend en steunend af. Geld voor een roltrap was er in Noord blijkbaar niet.

‘De Noord/Zuidlijn houdt te weinig rekening met ouderen’

‘Het vernieuwde openbaar vervoer in de stad brengt behalve voordelen (korte reistijden) ook met zich mee dat bepaalde reizigers vaker moet overstappen en langer moeten lopen.’ Aldus een bericht op de site van Cliëntenbelang Amsterdam van 25 juli 2018. In hetzelfde bericht noemt lid-organisatie Amsterdam Noord Toegankelijk (ANT) het extra overstappen een ‘zware beproeving’ voor veel ouderen in Noord.