Positieve gezondheid: omslag in denken en doen

Positieve Gezondheid is een concept van Machteld Huber, zelf huisarts geweest. Positieve Gezondheid is een bredere kijk op gezondheid, uitgewerkt in zes dimensies. Met die bredere benadering draag je bij aan het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven om te gaan. Én om zo veel mogelijk eigen regie te voeren. Mieke Reynen is als senior adviseur verbonden aan het Insititute for Positive Health en ondersteunt organisaties bij het vertalen van het gedachtengoed in de praktijk. “Het komt erop neer dat je kijkt naar wat wél kan. Je richt je op gezondheid van mensen in plaats van op de zorg. Je bent geen diabeet, maar een mens met diabetes.”

Andere koers zorgstelsel

Deze omslag in het denken betekent wat Reynen betreft dat het huidige zorgstelsel een koerswijziging nodig heeft. “In het huidige beloningssysteem zitten de verkeerde prikkels. We betalen voor zorg en ziekte, terwijl we zouden moeten investeren in gezondheid. Het Preventieakkoord draagt daar al aan bij. Inzetten op gezondheid vraagt om een integrale aanpak en goede samenwerking en er zullen met verschillende partijen afspraken gemaakt moeten worden om te komen tot een andere werkwijze en bekostiging. Het Kavelmodel biedt hiertoe perspectieven. Het kavelmodel is een duurzaam model waarmee het mogelijk wordt in een bepaald gebied (kavel) samen met de betrokken partijen, gezondheid anders te organiseren, anders te financieren en anders te monitoren.

De ultieme ambitie is om een zogenaamde Blue Zone te worden. Op vijf plekken op de wereld, te weten Sardinië (Italië), Okinawa (Japan), Loma Linda (Costa Rica), Nicoya (Costa Rica) en Ikaria (Griekenland), leven de mensen significant langer dan ergens anders. Dat is te danken aan een aantal factoren, waaronder gezond eten en veel bewegen. “Daarnaast hebben de mensen die daar wonen vaak een goede reden om uit bed te komen, bijvoorbeeld om hun moestuin te onderhouden. Bovendien hebben ze een uitgebreid sociaal netwerk, ze zijn onderdeel van een gemeenschap.”

Ontmoetingsplekken en bewegen

De fysieke leefomgeving speelt een belangrijke rol binnen de Positieve Gezondheid. Deze brede kijk op gezondheid kent zes dimensies die elk goed te vertalen zijn naar een vitale, gebalanceerde leefomgeving. Omdat de overheid momenteel sterk inzet op een gezonde leefomgeving, is nu het moment om de brede kijk van Positieve Gezondheid daarin mee te nemen. Dat betekent bijvoorbeeld dat ingezet kan worden op ontmoetingsplekken en om groene en beweegvriendelijke locaties te realiseren.

“Uiteraard speelt geld een rol”, antwoordt Reynen op de vraag waarom deze werkwijze niet al lang is doorgevoerd. Je kunt er immers niet echt op tegen zijn. “Dat klopt. Het is een kwestie van bewustzijn. Tot nu toe heeft men er gewoon niet bij stilgestaan en was gezondheid iets dat bij de zorg thuishoorde. We werken veelal vanuit ons oude patroon. Het is belangrijk om burgers te betrekken bij de ontwikkeling van hun eigen leefomgeving. Te vaak wordt nog iets ontwikkeld vóór bewoners, in plaats van mét. Die zeggenschap voor burgers neemt uiteraard ook een stukje eigen verantwoordelijkheid met zich mee. Als men aangeeft graag een gezamenlijke moestuin te willen, dan zal die ook onderhouden moeten worden.” In buurten waar dit al gebeurt, Reynen noemt onder meer Roermond en Roerdalen in Limburg, is het verschil te merken. “Men wordt veel actiever. De impact in wat we achterstandswijken noemen is enorm. Men voelt zich weer gezien en gehoord, krijgt het gevoel dat ze ertoe doen. En dat is belangrijk voor de zingeving in het leven, iets wat ook in de Blue Zones het verschil maakt.”

Of en hoe de werkwijze van Positieve Gezondheid in deze wijze daadwerkelijk (meetbaar) effect heeft op de gezondheid van mensen, wordt nog onderzocht. “Het is nog te vroeg om daar al iets over te zeggen. We weten inmiddels dat in een ziekenhuis in een groene omgeving de ligtijd van patiënten korter is. Die wetenschap passen we onder andere toe. Maar uiteindelijk is de kwaliteit van leven het belangrijkste, niet per se het feit dat je een jaar langer leeft.”

Webinar Positieve Gezondheid

Op 14 juli organiseert provincie Zuid-Holland de webinar Positieve Gezondheid op de tekentafel. Mieke Reynen zal dan meer vertellen over het gedachtengoed van de Positieve Gezondheid. Thomas Steensma vertaalt dit naar een instrument om samen met bewoners een wijk gezond in te richten. Kijk hier voor aanmelden en meer informatie.

Over Mieke Reynen

Mieke Reynen werkte in Rotterdam als bestuurder al lange tijd volgens de uitgangspunten van Positieve Gezondheid toen ze betrokken was bij de eerstelijnszorg in die stad. Daarna is ze aan de slag gegaan in de Provincie Limburg, die zich wil profileren als de eerste Positieve Gezonde Provincie. Dit is afgelopen jaar met succes afgerond, de Beweging Limburg Positief Gezond werkt nu vanuit eigen regie en met veel verschillende organisaties, instellingen en gemeenten aan een integrale aanpak om Limburgers gezonder, vitaler weer mee te laten doen.