Innovatie aanjagen begint met ambitie tonen

Verduurzaming van het ov is een van de rode draden in het werk van Wilko Mol. Zo adviseerde hij bijvoorbeeld de provincie Friesland met de elektrische bussen op Schiermonnikoog en ondersteunde Schiphol bij de aankoop van elektrische bussen voor het airside vervoer.  

In het Noorden spelen mobiliteitshubs tegenwoordig een belangrijke rol en de verdere doorontwikkeling ervan staat hoog op de agenda. “Die hubs werken echt als een tierelier”, aldus Mol.

Slimmer omgaan met energie 

Met de verdergaande elektrificatie van modaliteiten groeit de behoefte aan meer laadinfrastructuur op onder meer deze mobiliteitshubs. En daarin ziet Mol nog een uitdaging. “We moeten efficiënter met de energievoorziening omgaan, bijvoorbeeld door energieprogramma’s te koppelen”, droomt hij vooruit. In de visie van het OV-bureau zijn de mobiliteitshubs geschikte locaties hiervoor.  

Sinds eind 2019 is Rogier Pennings van Stevin bezig het concept van energiehubs uit te werken. “We begonnen ooit met het plan om laadinfrastructuur van meerdere partijen te combineren. Maar we hebben ook geleerd dat iedereen kosten kan besparen, door goede afspraken over de aansluitingen te maken. Zo kunnen netbeheerders de aanleg van nieuwe aansluitingen bijvoorbeeld uitstellen.” Hoewel de huidige wet- en regelgeving dat momenteel nog verbiedt.

“Maar het begint met ambitie tonen”, stelt Mol gedecideerd. “Bij ons hubprogramma liepen we ook tegen problemen aan die we vooraf niet hadden voorzien. Vaak heeft dat met wet- en regelgeving te maken. Maar je moet gewoon starten, het verhaal vertellen en de belangrijke belanghebbenden enthousiasmeren. Je moet het echt samen doen. De eventuele problemen los je later wel op.” 

Wilko Mol: 'Het begint met ambitie tonen. Je moet gewoon starten, het verhaal vertellen en belanghebbenden enthousiasmeren. De eventuele problemen los je later wel op'

Op zoek naar het gemeenschappelijk belang 

Maar juist de veelheid aan partijen maakt het ook lastig, stelt Pennings. Want iedereen heeft andere uitgangspunten en belangen. “Het is lastig om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen, want iedereen denkt vanuit zijn eigen parochie. Dat maakt het verdeeld eigenaarschap van dit probleem lastig.” 

Soms lukt het ook niet om al die belangen samen te krijgen, weet de directeur van het OV-bureau. “We bouwen momenteel een waterstoftankstation voor twintig bussen en wilden erg graag een openbaar vulpunt hieraan koppelen. Dat lukt helaas niet, onder meer omdat dat tankstation vastzit aan contracten en een businessmodel. Wij werken soms nog meer vanuit die ov-bubbel dan ons lief is.” 

Als de stip aan de horizon staat en de ambities hoog zijn, is het resultaat dat je kunt bereiken groot. Zelfs als je maar een deel van die ambities behaalt. “In Noord-Nederland ligt een enorm gasnetwerk en we willen leidend worden op waterstofgebied. Die zaken moet je dan kunnen combineren. Natuurlijk zitten er problemen aan vast, maar die lossen we nog wel op. Als je denkt in problemen, kom je er niet.” 

Regievoeren 

Om al die verschillende belangen toch samen te brengen, is het volgens Pennings belangrijk dat iemand de regie voert. “Daarom organiseren we samen met Acquire Publishing kennistafels over energiehubs. Daar komen belanghebbenden samen om de ontwikkeling te versnellen. We willen die stip aan de horizon zetten en afspraken met elkaar maken.” 

Maar wie pakt het initiatief om de regie te voeren dan op? “Tot voor kort dacht ik dat overheden de kar moesten trekken, maar we zien meer en meer initiatief vanuit de markt. Het belang zit in hoe je de gezamenlijk te behalen winsten onderling goed verdeelt. Er zijn grofweg twee smaken taart: de maatschappelijke en de financiële. Sommige partijen willen alleen de ene, anderen willen beiden. Daarin moet je onderling tot een goede verdeling komen.” 

Mol, aanvullend: “Het is ook logisch dat iedereen een andere smaakt taart lekker vindt. Iedereen ziet het belang van verduurzaming en elektrificatie in, maar een gevolg kan zijn dat de openbare ruimte verrommelt. Bijvoorbeeld met deelscooters of onderstations. Dus in het deelbelang van bijvoorbeeld de gemeente, begrijp ik dat zij daar vraagtekens bij stellen. Daar moet je wel oog voor hebben. Want uiteindelijk wil je dat alle partijen gaan inzien dat het gemeenschappelijk belang ook het eigen belang dient.” 

Pilot starten 

Uit de Kennistafels die dit jaar zijn georganiseerd, blijkt dat veel belanghebbende partijen wat voelen voor een living lab waar de energiehub in de praktijk getest kan worden. Pennings: “Maar als ik dan vraag waar die pilot terecht moet komen, blijft het vaak stil. Het belangrijkste is dus dat we een initiator betrekken, die zijn nek durft uit te steken.” 

Die initiator hoeft niet per se bij de overheid vandaan te komen, vindt Mol. “Initiator zijn zit in de persoonlijkheid van mensen, niet in de organisatie. Dus dat kan ook prima een marktpartij zijn. Misschien is dat zelfs beter, zodat je niet zo lang op gemeenten hoeft te wachten. Als je samen iets wilt bereiken, moet je soms ook gewoon iets durven roepen. Dat doe ik bijvoorbeeld ook. En dan spreek ik niet alleen als directeur van het OV-bureau, maar ook als maatschappelijk betrokken persoon die iets wil bereiken.”

Wil de regio Groningen-Drenthe zijn nek dan niet wil uitsteken voor het energiehubconcept? Mol ziet wel potentie. “We begonnen het hubprogramma met mobiliteitsknopen. Inmiddels ontwikkelen we het concept door naar sociale hubs. Energievoorzieningen koppelen aan de hubs zou een mooie volgende stap zijn”.  

Hij komt meteen met een mogelijke pilotlocatie: “Neem bijvoorbeeld Assen. De gemeente wil de hele binnenstad elektrisch gaan beladen. Daar komen ongetwijfeld veel praktische beren op de weg. Dus daar kunnen kansen liggen voor zo’n pilot. Bovendien is kleinschalig beginnen redelijk overzichtelijk. Of het lukt, weet ik natuurlijk niet. Maar het begint dus met ambitie tonen.” 

Innovatie aanjagen 

De directeur van het OV-bureau vindt het belangrijk dat ruimte ontstaat om deze innovatie aan te jagen: “Vijftien jaar geleden was zero emissiebusvervoer nieuw en spannend. Inmiddels is het bijna normaal. Die S-innovatiecurve gaan we hier ook nog wel zien. In de toekomst wordt het normaal overal energie te kunnen tanken, net zoals nu met benzine. Dan heb je geen visionairs meer nodig, maar is het daily business.” 

Het is koren op de molen van Rogier Pennings. “Op zo’n pilotlocatie kunnen we dan laten zien wat er mogelijk is met de energiehub. Later kunnen we dat dan uitrollen over heel Nederland, want dat is waar we uiteindelijk naartoe moeten.”

Dit artikel is eerder gepubliceerd in OV-Magazine 2/2021. Wilt u OV-Magazine voortaan in print of digitaal ontvangen? Neem dan een abonnement.