Het faciliteren van ontmoeting als rode draad

Als student Bouwkunde in Delft werd Mantingh opgeleid ten tijde van SuperDutch, met iconische conceptuele gebouwen. “Maar ik vond toen al dat een gebouw meer moet zijn dan een icoon. De stad gaat over samenhang.” Het was de reden dat ze ook af en toe naar Amsterdam trok, om meer over stadssociologie te leren. “In Delft leer je alles over het antwoord, in Amsterdam leerde ik meer twijfelen en vragen stellen. Ik vind dat niemand de waarheid in pacht heeft, je moet openstaan voor ideeën. Ik vind het ook ontzettend leuk samen te werken met verschillende disciplines en van elkaar te leren. Een gebouw maken is een puzzel, onder meer de geschiedenis van een plek, de identiteit van een buurt, de bouwtechniek en regelgeving, alles komt erin samen en moet uiteindelijk een heel prettig gebouw voor de bewoners en de buurt worden. Bovendien maak je je plan uiteindelijk waar, door een gebouw op te leveren. Dat vind ik het leuke aan mijn vak.” 

Ruimte voor de samenleving 

Mantingh en haar collega’s vliegen een project met een integrale blik aan, door niet alleen maar te focussen op het te ontwerpen gebouw, maar ook oog te hebben voor de omgeving. “Je begint inderdaad op stedenbouwkundige schaal”, vertelt Mantingh. “Je kijkt naar hoe een gebouw aansluit op de openbare ruimte. Hoe de routes in de buurt lopen en bij het gebouw. Alle schaalniveaus zijn daarbij belangrijk. Ik vind namelijk dat er meer ruimte moet zijn voor samenleving, ik zie dat als een van de belangrijkste opgaven van dit moment. En het is ontzettend urgent. De bouwindustrie is de afgelopen decennia vooral gericht geweest op het individu en het huishouden. Na de oorlog was het huisvesten in een licht en comfortabel huis de grote opgave en was er veel nadruk op de vrijheid om jezelf te ontwikkelen. Nu zien we, mede door de digitalisering, de eenzaamheid toenemen. Vergrijzing speelt daar een rol in, het feit dat mensen langer zelfstandig thuis moeten wonen. Maar ook de segregatie, waarbij ik een soort sneeuwbaleffect zie, die ik spannend vind.” Mantingh ziet een belangrijke rol voor de stad en haar gebouwen bij het verminderen van die segregatie en eenzaamheid. “Al van oudsher waren steden plekken om samen te komen, voor de uitwisseling van goederen, ideeën. De mens is nu eenmaal een sociaal wezen. De rode draad in onze projecten is dan ook dat we ontmoeting faciliteren in de stad en daarmee een sterke samenleving helpen groeien.” 

2 voorbeeldprojecten 

Sumatrahof: met z’n allen thuis in één gebouw 

De filosofie van Zijdekwartier werd volledig doorgevoerd in het project Sumatrahof, een appartementengebouw met daarin 83 woningen. De vraag hoe al deze huishoudens hun thuis gaan vinden in één appartementengebouw, is de rode lijn door het ontwerp. De route van straat naar huis, de territoriale spanningsreeks, is zorgvuldig en geschakeerd vormgegeven. Zodat de bewoner zich al een beetje thuis voelt zodra hij het plein voor het gebouw betreedt. En zich daarmee ook eerder verantwoordelijk voor die gehele ruimte zal voelen. 

De manier waarop de woningen gegroepeerd zijn rondom het hof, draagt bij aan het thuisgevoel van de bewoners. Het hof zelf is een prettige collectieve ruimte tussen het openbare van de stad en het privé van de woningen. De galerijen zijn breed en geven daarmee ruimte voor de bewoners om te verblijven en elkaar te ontmoeten. De woonkamers lopen door van buitengevel naar binnengevel, zodat de bewoners de galerij eerder als verlengstuk van hun woning gaan zien. Verschillende trappen, zowel buiten als binnen, verbinden de verdiepingen en het hof en maken verschillende routes door het gebouw mogelijk. 

De drempelzone is de plek waar de meeste lichte contacten ontstaan, de plek waar je een bankje neerzet en je buurman gedag zegt. Hier ontstaat een buurt, het begin van een stukje samenleving. Daarom geven we ook in het Sumatrahof bij elke voordeur ruimte aan deze drempelzone, een plek op de grens tussen privé en collectief of openbaar. 

Van onveilige galerij naar levendige veranda’s 

Bij de renovatie van een wooncomplex met  54 maisonnettes in het Rotterdamse Zuidwijk werd gelijktijdig de leefbaarheid verbeterd. Een belangrijke ingreep was het maken van individuele opgangen voor de onderste maisonnettes. Deze woningen werden voorheen ontsloten middels een galerij. Door deze galerij te transformeren tot veranda, met voor elke woning een trapje direct vanaf de openbare ruimte, ontstond een zachte overgang tussen buiten en binnen. De woning kreeg hiermee meer privacy en extra buitenruimte, terwijl het maaiveld veiliger en levendiger werd en meer eigenaarschap ontstond. 

Het volledige interview met Ianthe Mantingh lees je in de speciale printeditie van Biind Magazine, die eind 2021 uitkwam. Wil je dit magazine gratis ontvangen? Vul dan hieronder je gegevens in en we sturen het naar je op!