Op zoek naar onderhandelingsruimte

Robert Boshouwers heeft al 32 jaar ervaring met ingewikkelde mobiliteitsvraagstukken in het ruimtelijk domein. Rebel Living Mobility was een van de eerste bureaus die deze vraagstukken beredeneerde vanuit de mens, in plaats van de techniek. “We hebben het dus niet zozeer over het wat, maar meer over het hoe”, vertelt Boshouwers. “Inmiddels wordt deze denkwijze breder toegepast en wordt meer gekeken naar gedrag, ook in het licht van de Brede Welvaart, waarbij ook het welzijn van de mens belangrijk is.”

Knetterharde noodzaak

Een integrale benadering is wat Boshouwers betreft hard nodig. “In steden is een knetterharde noodzaak om integraal naar de verdeling van de schaarse ruimte te kijken. Op dit moment is mobiliteit een grootgebruiker, dat moet wat mij betreft echt teruggeschroefd worden. De ruimtelijke afweging komt echter moeilijk tot stand, je kunt niet onbeperkt opgaven stapelen, dat past gewoonweg niet.” Hoe het dan wel moet? “Je moet het zeker niet te zwart-wit zien. Je kunt zo’n vijf `zes verschillende gebiedstypen onderscheiden die elk een andere invulling vragen. Het centrumgebied van een grote stad is niet hetzelfde als landelijk gebied. Daar is de auto misschien wel de enige oplossing en moet je meer gaan kijken naar de verschoning van de auto. Terwijl je in stedelijk gebied het gebruik van de auto wil terugdringen, we kunnen het ons niet meer veroorloven om daar twee auto’s voor de deur te hebben staan.”

Gewoontegedrag

Er worden heel veel initiatieven genomen om reizigers tot ander gedrag aan te zetten. Niet altijd even effectief, gezien het feit dat meer dan 90 procent van ons reisgedrag uit gewoonten voortkomt. Boshouwers: “Als je elke dag dezelfde rit naar je werkt maakt, heb je geen app nodig om te weten waar het druk is. Dit gewoontegedrag veranderen is een enorme uitdaging. Die apps richten zich maar op een heel klein deel van de reizigers. Pas als er een echte verandering in je leven plaatsvindt, ben je geneigd je reisgedrag aan te passen, denk bijvoorbeeld aan een verhuizing of een andere baan. Je zoekt dan één keer uit welke opties je hebt en vervolgens houd je daar aan vast. Maar als je één keer naar een evenement moet, zoek je vooraf heel goed uit hoe je die reis het beste kunt maken.”

Mobiliteit moet inleveren

Mobiliteit legt tot nu toe een grote claim op de fysieke leefomgeving, welk thema is het kind van de rekening geweest? “Ik denk toch aan flora en fauna, met name door de verstening van de openbare ruimte. Energie is nieuw in het speelveld en nu actueel omdat er zo veel ruimte voor nodig is. Dat geldt ook voor nieuwe energiebronnen.” Er zullen keuzes gemaakt moeten worden, zo veel is duidelijk. “We moeten op zoek naar slimme cross overs”, stelt Boshouwers. “Mobiliteit moet ruimte inleveren, het is ongelooflijk hoeveel ruimte we bijvoorbeeld inruimen voor parkeren. Daarna ga je op zoek naar combinaties. Zo zou je fietspaden kunnen inzetten voor vergroening. De uitdaging is om de sectorale vakgebieden bij elkaar te brengen en het gesprek aan te gaan. Organisatorisch is dat lastig, de schotten tussen afdelingen en domeinen zijn een groot probleem. Zo is deelmobiliteit in de openbare ruimte een zaak van mobiliteit, maar wanneer het in een gebouw zit, hoort het ineens bij vastgoed. En energie zit dan weer bij de afdeling duurzaamheid. Bij nieuwe gebiedsontwikkelingen zie je gelukkig wel verandering, mede door de Omgevingswet. Maar 90 procent van ons land bestaat uit bestaand gebied.” Juist in dat bestaande gebied is het lastig om echt stappen te zetten, vindt Boshouwers, “Wil je een wijk van het gas afhalen? Maak het dan meteen autoluw. Er is helaas niets moelijker dan echt integraal werken, er zijn maar weinig mensen die twee, laat staan drie domeinen kunnen overzien.”

Begin klein

“Ik vind dat iedereen voor zijn eigen domein 20 procent onderhandelbaar moet maken, dus ik zou willen oproepen om daarnaar op zoek te gaan. Begin klein, anders verlamt het. Denk bijvoorbeeld aan boekbare laad- en losplekken die ook voor andere dingen gebruikt kunnen worden. Een aantal belangen zal het niet redden, welke dat zijn hangt af van het gebied.”