Apeldoorn: volop (buiten)kansen voor de beweegvriendelijke omgeving

Van origine is Linda Hooijer landschapsarchitect. “Ik ben altijd al bezig geweest in de buitenruimte”, licht ze toe. “Het leuke aan landschapsarchitectuur vind ik het creatieve aspect, dat ik zelf dingen ruimtelijk kon vormgeven en het integraal zoeken naar slimme oplossingen. Die creativiteit kan ik in mijn rol als programmamanager Leefomgeving en community building goed gebruiken. Bijvoorbeeld door slimme oplossingen te vinden en dingen met elkaar te verbinden, bijv. door relaties te leggen tussen het ruimtelijk en maatschappelijk domein, maar ook tussen de organisatie, inwoners en andere partners.  Hoewel je in een gemeentelijke organisatie nooit een volledige vrijbrief hebt, is er wel ruimte voor eigen invulling. Ik ben altijd met iets nieuws bezig, doe vaak pilots. Maar je hebt wel te maken met een organisatie waar volgens mij wel zo’n 2000 mensen werken.” 

Linda Hooijer

De maatschappelijke rol van de buitenruimte 

De beweegvriendelijke omgeving is al lang onderdeel van Hooijers portefeuille. “Eerst als ontwerper, dan heb je te maken met veel verschillende onderwerpen in de openbare ruimte, en de beweegvriendelijke omgeving is daarin éen van de onderwerpen. Van 2018 tot 2022 was ik programma manager van Gezinsstad Apeldoorn, dat zich richtte op hoe we de stad aantrekkelijker konden maken voor gezinnen. Het programma had drie pijlers: Buitenruimte voor iedereen, Gezond en veilig opgroeien en Generaties en culturen verbinden. Vanaf toen ging ik me ook echt bezighouden met maatschappelijke rol van de  buitenruimte, bijvoorbeeld hoe de buitenruimte van invloed is op de gezondheid van mensen.” 

Steeds meer samenwerking 

Hooijer vindt dat de aandacht voor de beweegvriendelijke omgeving en het ontmoeten in de buitenruimte het afgelopen decennium flink is toegenomen. “Bij veel projecten komt het thema nu terug, daar merk je het aan. Vanaf de start van projecten zijn we bewust dat we hier over moeten nadenken. Daarnaast merk ik dat er steeds meer samenwerking is tussen verschillende domeinen en afdelingen, wat er ook voor zorgt dat er ook nieuwe geldstromen vrijkomen. Ook ontwikkelt het besef dat je aandacht voor spelen, bewegen en ontmoeten op verschillende manieren kunt invullen. Je kunt een 3x3 basketbalveldje aanleggen, maar je moet ook nadenken over hoe je ervoor zorgt dat het daadwerkelijk wordt gebruikt.” Met name op dat vlak is veel veranderd, vindt Hooijer. “Er is een tijd geweest dat we wel aan participatie deden, maar dat was vaak toch een eenmalig iets waarbij je bovendien slechts een deel van de bewoners mee bereikte. Nu wordt daar veel zorgvuldiger mee omgegaan, en wordt echt naar de samenleving gekeken; de doelgroep(en) staan centraal en we helpen steeds meer om initiatieven te faciliteren.  Het is echt maatwerk per project.” 

Buitenkansen 

Apeldoorn staat bekend als een groene stad, midden op de Veluwe. Je zou kunnen denken dat de stad per definitie daarmee al beweegvriendelijk is. “Ik ben ooit begonnen met het inspiratieproject Buitenkansen in 2020. Er was best veel groen in Apeldoorn en dat lag er over het algemeen schoon, heel en veilig bij lag. Maar de uitdaging is dat al dat groen en de gehele openbare ruimte goed gebruikt wordt, zodat het meer betekenis krijgt voor de bewoners. Het uitvoeringsprogramma Spelen, bewegen en ontmoeten, waar we nu mee bezig zijn, komt hier direct uit voort. Buitenkansen heeft heel veel bewustzijn gecreëerd en is een soort kapstok geworden voor allerlei projecten op dit thema. En we werken ook heel goed samen met provincie Gelderland en de Gelderse Sportfederatie op dit vlak.” 

Geen garantie 

Buitenkansen werd zo goed ontvangen in de gemeente dat het nu ook is verankerd in de Omgevingsvisie van Apeldoorn. “Dat is voor mij een bevestiging dat we goed bezig zijn, het is echt fijn dat het erin staat. Toch is dat nog geen garantie dat het dan vanzelf wel goed komt met die beweegvriendelijke omgeving. Bij Spelen, Bewegen en Ontmoeten moeten we vaak nog de plek veroveren. Want iedereen is wel voor beweegvriendelijke plekken, maar zodra dat ten koste gaat van een parkeerplek of het komt direct voor je woning wordt het toch minder aantrekkelijk voor mensen. 

Wat daarbij kan gaan helpen is dat we zijn gestart met het ontwikkelen van beleid voor spelen, bewegen en ontmoeten dat straks ook wordt vastgesteld. “Tot nu toe hadden we dat gek genoeg nog niet. Ik hoop dat we daarmee iedereen goed kunnen bedienen, en dat er  zowel aandacht is voor hardware, software en orgware en samenwerking met partners. Ik hoop dat we door zaken vast te leggen in beleid we straks sneller worden in de uitvoering. Maar we moeten er wel voor waken dat we de niet hele buitenruimte dichttimmeren. Er moet ruimte overblijven om flexibel mee om te gaan, om maatwerk te kunnen leveren en ruimte te houden voor de behoeften van later.” 

Meiden in de openbare ruimte 

Sinds dit jaar zijn we ook gestart met een participatief actieonderzoek met de Hogeschool Arnhem-Nijmegen dat gaat over hoe de openbare ruimte uitnodigt tot meer gebruik door meiden. “We zijn dit project gestart omdat we erachter willen komen wat meiden belangrijk vinden in de buitenruimte en wat ze nodig hebben om zich er thuis te voelen. We hebben om te beginnen 70 meiden geïnterviewd waaruit duidelijk naar voren komt dat ze zich niet altijd welkom voelen in de openbare ruimte. Ik vind het echt rottig om te horen dat dat zo is. Het gekke is dat er in het buitenland al veel meer aandacht voor is. Zo zat ik onlangs bij een online presentatie waar ook de burgemeester van Londen bij aanschoof. Dat geeft wel aan dat ze daar wat verder zijn op dit thema. Dat het hier nog in de kinderschoenen staat heeft misschien te maken met het feit dat we het lastig vinden om in doelgroepen te denken. We krijgen al snel het idee dat we dan andere groepen uitsluiten, maar soms is de focus op een specifieke groep helpend om de nodige verandering te maken.” 

Apeldoorn op MOVE24 

Gemeente Apeldoorn is samen met de Gelderse Sport Federatie en provincie Gelderland gastheer van MOVE24, het event voor de beweegvriendelijke omgeving, op 15 oktober bij Omnisport in Apeldoorn. De gemeente verzorgt ook een aantal sessies: 

PLEK VOOR MEIDEN - Onderzoek naar meisjes in de publieke ruimte 

Het succes van Apeldoorns groene schoolpleinen aanpak

Stadspark Apeldoorn

Kijk voor het volledige programma én aanmelden op www.move24.nl