‘Ommetjes’ zijn superbelangrijk, niet alleen nu!

Er zijn logischerwijs veel meer mensen die af en toe een ommetje maken, dan mensen die van ‘a’ naar ‘b’ lopen. Dit functionele lopen is namelijk alleen mogelijk als de betreffende voorziening, zoals winkel, bibliotheek of school, dichtbij huis ligt. Voor verder gelegen bestemmingen pakt de gemiddelde Nederlander al snel de auto of de fiets.

Tijdens onze masterclasses Prettige Plekken vragen we altijd wie er wel eens een ommetje maakt. Standaard score? Zo goed als 100 procent. Al deze mensen maken in coronatijd nog vaker een ommetje en zelfs die paar mensen die hiervoor nauwelijks ommetjes maakten, gaan nu af en toe in de eigen buurt een luchtje scheppen. Nu we noodgedwongen meer thuis blijven, (her)ontdekken we de nabije omgeving. En dat herontdekken mondt vaak uit in herwaarderen; al lopend krijgen we meer oog voor architectuur en natuur dicht bij huis. Dingen waar we normaliter aan voorbij rijden, zoals een mooie gevelsteen of een bloeiende magnolia, zien we opeens scherp. Het effect van een ommetje op gezondheid is groot, want met dagelijks een half uur stevig doorlopen kom je al aan de Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen. Voor ouderen is het ommetje vaak de laatste mogelijke vorm van bewegen.

Onbenutte kansen

Een ommetje maken is dus voor velen een vrijwel dagelijkse behoefte. Dan is het wonderlijk dat het ommetje in de vakwereld niet meer aandacht heeft. Het accent ligt vooral op fietsen en functioneel lopen en de wandelaar die een kort rondje langs mooie plekken wil lopen wordt vergeten. Het recreatieve wandelroutenetwerk is echter in elke buurt belangrijk en heeft vakkundige aandacht nodig. Dit vergt een ‘manier van kijken’ waarbij de beleving van de route op de eerste plaats komt. Aantrekkelijke ommetjes lopen bij voorkeur langs water en groen. Water in een stad geeft het gevoel dat je even kunt ‘ademen’ en is rustgevend. Een groene omgeving is visueel interessant, geeft frisse lucht en is goed voor het immuunsysteem en vermindert stress en angst. In coronatijd extra relevant. Bovendien geeft de natuur ons in deze verwarrende tijd een gevoel van ‘normaal’; de narcissen bloeien gewoon, virus of niet. Niet alleen water en groen ook bijzondere architectuur of kunst zijn boeiend voor ‘het oog’ en een mogelijkheid om een wandelrondje te ontwikkelen.

Tegelijkertijd zien we dat er vele kansen worden gemist. Het voetpad langs een beekje of andere natuurlijke waterloop ontbreekt en er ontstaan modderige olifantenpaadjes daar waar geen logische verbindingen zijn. We zien ook dat met relatief kleine ingrepen een ommetje kan worden gecreëerd of verbeterd. De Vier V’s uit Prettige Plekken (zie kader) geven houvast wat nodig is voor een aantrekkelijk en goed gebruikt ommetje.

Ommetjes en contacten 

Nu we elkaar minder in restaurants, kroegen of bij de sportclub ontmoeten, krijgt de openbare ruimte een belangrijkere sociale rol. Een uurtje wandelen is een mooie manier om gezond te bewegen en tegelijkertijd op gepaste afstand met iemand bij te praten. Een voorbeeld heel dichtbij: een bekende loopt in deze coronatijd regelmatig over ‘dat ene mooie paadje’ in het dorp, omdat ze weet dat ze daar bekenden tegenkomt voor een praatje. Blijkbaar zijn er velen die juist ‘dat ene mooie paadje’ willen lopen. Onderschat ook het effect van het zogenaamde ’kleine ontmoeten‘ tijdens het ommetje niet. Deze vluchtige contacten tussen onbekende mensen, zoals een praatje met een andere hondenbezitter of even zwaaien naar de bloemenman, bieden in deze voor sommigen eenzame tijden een gevoel van ‘erbij horen’.

We stellen dat aantrekkelijke ommetjes de (be)leefkwaliteit van onze omgeving sterk vergroten en de gezondheid van bewoners en ontmoetingen bevorderen. We nodigen elke gemeente uit om dat ene wat bewoners nog wel kunnen in deze tijd: het maken van een ommetje te faciliteren. Die zullen niet alleen nu, maar ook als deze periode voorbij is, daar veel plezier aan beleven.

De Vier V’s 

Hoe maak je nu fijne ommetjes? In ‘Prettige Plekken, Handboek Mens & Openbare ruimte’ worden vier randvoorwaarden gegeven voor een goede openbare ruimte: de Vier V’s’: Veilig, Verplaatsing, Verblijf en Variatie. Deze voorwaarden kunnen we ook op het ommetje toepassen. (Uiteraard is de uiteindelijke oplossing altijd maatwerk).  

1. Variatie - Om mensen te verleiden tot een ommetje moet de omgeving aantrekkelijk zijn. Een leuk ommetje ‘rijgt’ zoveel mogelijk bijzondere locaties aan elkaar zodat er wat ‘te zien is’: architectuur met veel details, kunst, groen, water. Voor de wandelaar is gevarieerde beplanting belangrijk waardoor ze de seizoenen beleven. Ook niet-maaien zorgt bijvoorbeeld voor afwisselend en kleurrijk groen.
2. Verplaatsing - Routes lopen zoveel mogelijk langs vrijliggende paden zonder autoverkeer.  Daarnaast is het van belang dat mensen een ‘rondje’ kunnen wandelen. Paden zijn voldoende breed en vlak en stroef: valangst is voor veel ouderen de belangrijkste redenen dat ze niet meer buiten komen.
3. Veilig - Uiteraard moeten ommetjes veilig zijn. Denk aan schone routes en voldoende zichtlijnen van en naar de omgeving, bijvoorbeeld ook naar woningen (waar altijd mensen aanwezig zijn).
4. Verblijf - Het is belangrijk dat er langs het ommetje voldoende comfortabele zitgelegenheid is om even uit te rusten of van de omgeving te genieten. Ook dit is weer extra fijn voor ouderen. Aanwezigheid van horeca ergens langs de route is een pré.