Leidse beweegsleutels stimuleren integrale aanpak fysieke leefomgeving

“Leiden is de op één na dichtbebouwde gemeente van Nederland”, schetst Saskia van Hoore, beleidsadviseur buiten spelen bij de gemeente Leiden. “En dan ligt er ook nog eens een grote woningbouwopgave die binnenstedelijk opgelost moet gaan worden. De openbare ruimte moet leefbaar blijven. Wat hoort daarbij? Dat je samen kun spelen en bewegen, dat er groen is.” Juist op het gebied van spelen en bewegen ligt in Leiden een uitdaging. “Behoorlijk zelfs”, vindt Van Hoore. “De druk op de openbare ruimte is groot in Leiden. Minder meters en meer gebruikers vragen om een slimme inrichting van de openbare ruimte, een beweegvriendelijke openbare ruimte. Je zou denken dat in wijken met veel ruimte en groen een gezondere bevolking is, maar dat gaat in Leiden niet altijd op. Het gaat dus om kwaliteit van ruimte en groen, een uitnodigende buitenruimte met variatie in beweegmogelijkheden. Het is lastig om mensen met een lagere social-economische status te bereiken, daar ligt de grootste uitdaging.”

Tien bouwstenen

Hoe kan je bewegen en beweeggedrag positief beïnvloeden? Op verschillende manieren. “We hebben uitgangspunten van beleid dat raakvlak heeft met de openbare ruimte bij elkaar gebracht tot tien bouwstenen voor een beweegvriendelijke openbare ruimte”, vertelt Van Hoore. Samen met haar collega Willemijn Pas, beleidsadviseur sport, nam ze het initiatief voor een eenvoudige tool. “Gebaseerd op Leids gemeentelijk beleid, en wetenschappelijke inzichten.”

Net een broodje hamburger

Van Hoore is ervan overtuigd dat wanneer deze sleutels bij elke ontwikkeling, of het nu op herinrichting of om nieuw gebied gaat, de stad er niet alleen beweegvriendelijker van wordt, maar dat ook andere opgaven aangepakt worden. “Niet voor niets hebben onze collega’s van fietsen, wandelen, groen, klimaatadaptatie, stedenbouwkundigen en planologen meegelezen. Geen ruimte? Juist wel! Groen is bijvoorbeeld meteen klimaatadaptief, het reduceert hitte. Het is allemaal niet zo ingewikkeld, je moet gewoon slimme combinaties maken. Een broodje hamburger is niets zonder saus. Zo is het ook voor de beweegsleutels, het geheel maakt het succes.”

Coronatijd lastig voor integraal werken

De Leidse Beweegsleutels worden in principe toegepast bij alle ontwikkelingen in de stad, maar dit gaat niet vanzelf. “Ik ben wel een luisje in de pels”, drukt Van Hoore zich voorzichtig uit. “Je moet er voortdurend bovenop blijven zitten. Ik denk niet dat er nog iemand is bij de gemeente Leiden die de Beweegsleutels niet kent.” En dan te bedenken dat de tool in coronatijd werd opgeleverd, toen iedereen thuis werkte. “Het was niet fijn dat elkaar in coronatijd niet zagen, want integraal werken is dan veel lastiger.” Het weerhield Van Hoore er niet van om haar collega’s te benaderen. “We hebben het op de interne website laten zetten, zijn aangesloten bij allerlei overleggen en hebben de tool naar alle stedenbouwkundigen gestuurd. We hebben een kaart waarop alle ruimtelijke ontwikkelingen in Leiden op staan, die houden we scherp in de gaten. Het moet voor sommige collega’s vervelend geweest zijn dat ik elke keer weer op de stoep stond, maar ik wilde voortdurend iedereen prikkelen.”

Paradepaardje

Wie voor de gemeente Leiden werkt, ontkomt er bijna niet aan om kennis te hebben van de Beweegsleutels. Wat Van Hoore en Pas ook mee hebben is de steun van de wethouder. “Bestuurlijk gezien zijn de Leidse Beweegsleutels een paradepaardje”, weet Van Hoore. “Daarnaast is het een overzichtelijke tool, alles past op één A4’tje. Uiteraard ligt er wel een notitie onder, waarvan veel al was vastgesteld. Een beweegvriendelijke openbare ruimte is een van de ambities van de Omgevingsvisie Leiden 2040.”

Typisch Leids

Op het eerste gezicht lijken de ‘tien geboden’ vrij algemeen van karakter. Wat er typisch Leids is aan de Beweegsleutels? “De richtlijnen voor voldoende speel- en beweegruimte van tien procent is uniek voor Leiden. Maar inderdaad kunnen andere steden ook gebruik maken van de richtlijnen.”

In de ogen van Van Hoore is het volstrekt logisch dat de afdelingen spelen en sporten samenwerken, zoals zij en Willemijn Pas hebben gedaan, ondanks dat ze bij verschillende domeinen werkzaam zijn. “Je kunt sporten en de spelen in de openbare ruimte niet los van elkaar zien. De openbare ruimte is de grootste sportaccommodatie van de stad. Spelen en bewegen maken gebruik van dezelfde ruimte. Tegelijkertijd lijken het sociale en het fysieke domein twee verschillende werelden. Het beleid voor sporten, spelen en bewegen zit in het sociaal domein, terwijl het beheer van al deze faciliteiten in de openbare ruimte bij het fysiek domein zit. Ik heb veel mensen leren kennen bij het opstellen van het integrale beleidskader spelen en bewegen. Voor het opstellen van dit beleid was samenwerking met collega’s van diverse domeinen van belang en dat was heel inspirerend. Maar vroeger zaten we in hetzelfde gebouw, dat is nu niet meer zo. Bovendien werken veel meer mensen thuis tegenwoordig. Dat is een belemmering voor integraal werken. Tegelijkertijd hoeft fysieke aanwezigheid overleg niet meer in de weg te staan.

Lekker koffie drinken

Toch werkt het het beste als je elkaar actief opzoekt. Ga lekker koffie drinken bij je collega! Leren van elkaar is zo leuk. Als ik iemand nog niet ken dan bel ik diegene gewoon op en daarna ga ik langs. Zorg dat je open interesse hebt en waardering voor elkaars werk. De Leidse Beweegsleutels zijn een manier om bij elkaar te komen en gelukkig gebeurt dat steeds meer.”