VNG neemt gemeenten op sleeptouw voor toegankelijk Nederland

Als gevolg van de ratificatie van het VN Verdrag Handicap moeten alle gemeenten met dit verdrag aan de slag. Zo zijn alle Nederlandse gemeenten verplicht aan de slag te gaan met een inclusie-agenda en de VNG biedt daarbij ondersteuning. Na iets meer dan een jaar is het een goed moment om de balans op te maken.

Namens de VNG zijn Maartje van Boekel en Kerstin Leidorf verantwoordelijk voor het project Iedereen doet mee!, dat bedoeld is om de beginselen uit het VN-Verdrag in de praktijk te brengen. Van Boekel: “We bieden gemeenten basisondersteuning met de Handreiking Lokale Inclusie. Ten tweede hebben we een koplopersgroep gevormd. We willen zichtbaar maken dat het echt kan, een toegankelijk en inclusief beleid. Het eerste wat deze koplopersgroep duidelijk maakt, is dat we er nog lang niet zijn, maar dat er al wel veel gebeurt: er zijn heel veel goede voorbeelden.” 

‘We willen zichtbaar maken dat het echt kan, een toegankelijk en inclusief beleid’ 

Kerstin Leidorf

Criteria voor koplopers 

De koplopersgroep bestaat uit 25 gemeenten, groot en klein, die ervaringen uitwisselen en van elkaar leren. Leidorf: “Wij bedenken niet zelf wie de koplopergemeenten zijn. Ze moeten voldoen aan een aantal criteria. Zo moeten ze samenwerken met ervaringsdeskundigen, moet het onderwerp toegankelijkheid aantoonbaar op de bestuurlijke agenda staan en moet de gemeente vernieuwende initiatieven laten zien.” 

De wettelijke verplichting om aan de slag te gaan met inclusie is belegd bij het sociale domein. En dat terwijl toegankelijkheid nadrukkelijk een integraal thema is, dat ook in het fysieke domein opgepakt moet worden. Van Boekel: “Het heeft te maken met de decentralisatie van de Wmo, de Participatiewet en Jeugdwet, waarin die wettelijke verplichting is verankerd. Maar inderdaad, het VN-Verdrag gaat veel verder dan alleen het sociale domein. Daarom hebben we de Handreiking Lokale Inclusie veel breder getrokken. We adviseren gemeenten om niet vanuit de wetgeving te denken, maar vanuit de mens. Iedereen, dus ook mensen met een beperking, wil wonen, onderwijs volgen, werken. En daarbinnen komt toegankelijkheid altijd aan bod.”

‘We adviseren gemeenten om niet vanuit de wetgeving te denken, maar vanuit de mens’ 

Vrije invulling aan VN-Verdrag 

De koplopersgroep toont aan dat elke gemeente op haar eigen niveau bezig is met het onderwerp. Het doel is onderlinge uitwisseling van kennis en vragen. Van Boekel: “De vragen pakken wij vervolgens op. Een belangrijk onderwerp is bijvoorbeeld bewustwording en bejegening. Hierover hebben we onlangs een bijeenkomst met workshops gehouden, waar niet alleen koplopers, maar ook andere gemeenten op af kwamen.”

Het staat elke gemeente vrij te bepalen hoe ze invulling geeft aan het VN-Verdrag. De koplopers bewijzen dat er toch een aantal gezamenlijke thema’s zijn, zoals de genoemde bewustwording, inclusief spelen of regie opbouwen. Voor Van Boekel en Leidorf is er in elk geval nog meer dan voldoende werk aan de winkel. Gelukkig dus dat het project, dat in eerste instantie tot eind 2019 zou duren, hoogstwaarschijnlijk met twee jaar wordt verlengd. Leidorf: “Het is te vroeg om het los te laten en het ministerie vindt dat ook. We gaan door met de basisondersteuning en hopen het aantal koplopers uit te breiden. Verder willen we een aantal thema’s verdiepen en gaan we van start met de verkiezing van meest toegankelijke gemeente van Nederland."

Samenwerking met Alliantie VN-Vedrag

Bij het bepalen van de koers werkt de VNG samen met de Alliantie VN-Verdrag, een aantal samenwerkende organisaties van mensen met een beperking of chronische ziekte. “Het feit dat ons project voor twee jaar wordt verlengd is niet toevallig. Het Rijksprogramma Onbeperkt Meedoen loopt ook nog twee jaar door. Tegen die tijd moet toegankelijkheid meer belegd zijn op alle terreinen, moet het meer tussen de oren zijn gaan zitten.” 

Veel enthousiasme voor toegankelijkheid 

Terugkijkend op het afgelopen jaar is Van Boekel overwegend tevreden over de behaalde resultaten van het project Iedereen doet mee!. “We hebben gemerkt dat er veel enthousiasme is. Ik had verwacht dat gemeenten er meer tegenop zouden zien om met toegankelijkheid aan de slag te gaan. Het is besef is er namelijk wel, maar hoe pak je het aan en wat moet er gebeuren? Het betrekken van ervaringsdeskundigen wordt bijvoorbeeld vaak als lastig ervaren, terwijl dat wel heel belangrijk is. Al met al zie je heel duidelijk dat er beweging in zit. Tegelijkertijd: hoe meer je ermee bezig bent, hoe meer je ziet wat er nog allemaal moet gebeuren. We merken dat het onderwerp toegankelijkheid steeds meer vanuit andere organisaties wordt opgepakt. We worden steeds vaker benaderd vanuit cultuur of onderwijs. Op landelijk gebied merken we dat gezien wordt dat de VNG met dit onderwerp actief aan de slag is.”

Over het manifest Iedereen doet mee!

Steeds meer gemeenten willen een inclusieve gemeente zijn. 25 koplopers hebben in 2018 met de ondertekening van het Manifest aangegeven actief aan de slag te gaan met de uitvoering van het VN-Verdrag Handicap. De VNG wil de beweging naar een steeds inclusiever Nederland zichtbaar maken en is daarom op zoek naar meer gemeenten die het manifest willen ondertekenen en die zich willen aansluiten bij de koplopergemeenten. Kijk hier waar jouw gemeente aan moet voldoen. 

Meer lezen?

Dit artikel verscheen in de derde editie van het digitale Biind Magazine, special Toegankelijkheid. Lees het volledige magazine hier.

Maartje van Boekel