Sociale verrijking door sporten op maat

In Almere heeft men goed begrepen dat de openbare ruimte zich uitstekend leent voor sporten, spelen en samenzijn. Anderzijds kan een goede begeleiding helpen bij het behalen van je doelen. Dit resulteert in de aanleg van Skills Garden in Almere Haven. Een bijzonder concept, dat hardware (een compleet ingericht sport- en beweegpark) koppelt aan software (een achterliggend beweegmodel met bijbehorende opgeleide instructeurs en coaches).

Maatschappelijke ontwikkelingen

Skills Garden is een concept van Kragten en ASM (Athletic Skills Model – een concept dat werd bedacht door René Wormhoudt). “Daar zijn we al mee begonnen in 2011”, vertelt Tommy van den Dungen van Kragten. “We begonnen met een plek op De Toekomst, het trainingscomplex van Ajax. Deze plek was helemaal gebaseerd op de beweegvormen uit het ASM. We vonden het een leuk concept voor topsport, maar nog mooier zou het zijn als we dit naar de openbare ruimte konden vertalen. Vooral omdat we een aantal ontwikkelingen op ons af zagen komen waar dit concept een belangrijke rol in kon spelen. Bewegingsarmoede, het feit dat kinderen steeds minder buiten spelen, vergrijzing en de behoefte om in je eigen tijd te sporten in plaats van bij de sportvereniging.”

Dit alles speelde acht jaar geleden. “We liepen destijds voor. Pas sinds een jaar of drie begint er reuring te ontstaan rond de Skills Garden. Onder meer door het Sportakkoord dat vorig jaar is gesloten”, weet Van den Dungen. “We zijn nu heel erg trots dat we de eerste Skills Garden in Almere hebben gerealiseerd.”

Athletic Skills Model als basis

Om te begrijpen waarom Almere vol inzet op de Skills Garden, is het goed om de achtergrond te kennen. Martijn Postuma van de gemeente vertelt over de oprichting van het Almere Kenniscentrum Talent (AKT) in 2015. “Binnen dit kenniscentrum werken we met het Athletic Skills Model (ASM) en dat loopt als een rode draad door al onze programma’s rond sporten en bewegen. Zo hebben we inmiddels in de gemeente Almere ruim 150 mensen die werken met het ASM, variërend van buurtsportcoaches tot talentcoaches en van trainers bij sportclubs tot fysiotherapeuten. In Almere Poort werd bij de binnensportaccommodatie gewerkt met ASM, maar we merkten dat in onze stad, meer dan elders in Nederland, de wens leefde om in de openbare ruimte te sporten.”

Vergrijzing

Dat de Skills Garden in Almere Haven komt te liggen is volgens Postuma min of meer toevallig. “In principe willen we in elk stadsdeel deze voorziening realiseren. Nu zitten we toevallig in Almere Haven. Wel is het zo dat deze wijk specifieke kenmerken heeft waardoor het extra interessant is om hier een Skills Garden te hebben.”

Postuma doelt op de vergrijzing die in Almere Haven verder is dan op andere plekken in de stad. “Daarom hebben we er bijvoorbeeld voor gekozen om een jeu-de-boulesbaantje op te nemen in de Skills Garden en een schommel voor volwassenen.” Het illustreert de keuzevrijheid die de eigenaar van een Skills Garden heeft bij het ontwerp. “Je moet het zien als een soort blokkendoos waarin verschillende grondvormen van bewegen in zitten. De vormen die je kiest bepalen de elementen die in de Skills Garden komen. In Almere Haven ligt naast de locatie van de Skills Garden al een mooie speeltuin, dat had invloed op de gemaakte keuzes. Dat gold ook voor de toegankelijkheid van het park. We willen dat de Skills Garden toegankelijk is voor jong en oud, met en zonder beperking.”

Ouderen en veiligheid

De gemeente bepaalde niet alleen uit welke elementen het park moest gaan bestaan. Uit een brainstorm met buurtbewoners kwamen twee duidelijke speerpunten naar voren. Zo is een vlakkenveld neergelegd met een extra valdempende ondergrond. “Dit veld is hiermee goed te gebruiken voor fysiotherapeuten die met ouderen aan valtraining werken”, weet Postuma. “Daarnaast was veiligheid een belangrijk issue. We hebben er daarom voor gezorgd dat er goede zichtlijnen door het hele park zijn, zodat men geen onveilig gevoel krijgt.” Ook (openbare) verlichting speelt een belangrijke rol bij het gevoel van veiligheid. Omdat er een doorgaande fietsroute dwars door de Skills Garden loopt, is er altijd verlichting. Op de verschillende velden gaat het licht gefaseerd uit vanaf ongeveer half tien ’s avonds.

Variabele ruimte

De vrije invulling van de Skills Garden maakt dat de omvang van het beweegpark niet vaststaat. “In Almere Haven hebben we een bescheiden park, omdat de ruimte aan alle kanten wordt afgebakend, door fietspaden en de eerdergenoemde speeltuin. Door de aanwezigheid van de fietspaden hebben we ervoor gekozen om het jeu-de-boulesveld aan de rand te positioneren en het voetbalveldje juist in het midden.” Van den Dungen: “De filosofie van Skills Garden is in principe overal te realiseren. Je hebt ruimte nodig om alle grondvormen van bewegen te kunnen faciliteren. Dat hoeft zelfs niet op één locatie te zijn. Je kunt ook denken aan een lint van plekken waar telkens een andere beweegvorm centraal staat. Wij kunnen de gemeente helpen met een omgevingsscan, zodat we geschikte locaties in beeld krijgen. Uiteindelijk is de programmering het belangrijkst. We zullen gemeenten daarom altijd stimuleren dit goed voor elkaar te krijgen. Het is geen vereiste, maar wel belangrijk om Skills Garden te laten slagen.”

Om ervoor te zorgen dat de Skills Garden straks goed gebruikt gaat worden, zet Almere fors in op de software. Buurtsportcoaches zijn opgeleid volgens het ASM, de fysiotherapeut om de hoek kan gebruikmaken van de Skills Garden en waarschijnlijk wordt het mogelijk om losse materialen te verkrijgen bij de naastgelegen sporthal, zodat sporten als tennis beoefend kunnen worden. “En natuurlijk kan iedereen zelf attributen meenemen”, verzekert Postuma. Voor dorstige sporters is een watertappunt aangelegd en om de organisatie van evenementen mogelijk te maken zijn ondergronds elektrische voorzieningen aangebracht.”

Wie gaat dat betalen?

Het omvangrijke project wordt gefinancierd door verschillende potjes. “Meerdere afdelingen dragen bij”, vertelt Postuma. “Het voornaamste doel is een prettiger leefomgeving te creëren voor de inwoners van Almere. Daaronder liggen zaken als ruimte maken voor ontmoeting, gebiedsontwikkeling, sportaanbod en een gezondere bevolking. Hadden we alleen vanuit sport geredeneerd, dan was het realiseren van een voetbalveldje misschien al wel voldoende geweest. Of vanuit sociaal oogpunt had het neerzetten van een picknickbank volstaan. Door doelen aan elkaar te koppelen, kun je ook budgetten verbinden en heb je veel meer mogelijkheden.” Deze boodschap is precies wat Tommy van den Dungen andere gemeenten ook meegeeft. “Wij adviseren om meerdere domeinen aan elkaar te koppelen. En maak inzichtelijk wat je al hebt rond een locatie. Zijn er bijvoorbeeld sportverenigingen, speelplekken. Op deze manier ontstaat een netwerk van beweging en sociale cohesie krijg je duidelijk wat de potentie is van de buitenruimte, ook over tien jaar.”
 
Van den Dungen snapt dat niet alle beoogde effecten van Skills Garden hard te maken zijn. “Het rendement van Skills Garden als het gaat om gezondheid of ontmoeting blijft op korte termijn lastig te meten – hir zijn we overigens wel mee bezig. Toch ben ik ervan overtuigd dat dit concept veel oplevert. Dat wordt onderbouwd door de programmering rond de Skills Garden met het Athletic Skills Model. Ik weet honderd procent zeker dat het de sociale cohesie in een gebied versterkt.” De ervaringen in Almere Haven zullen worden vastgelegd en waar mogelijk wordt het rendement gemeten. Bij kinderen die beweegonderwijs krijgen op de Skills Garden gebeurt dat met een MQ SchoolTest. “Natuurlijk blijven we het concept doorontwikkelen. We moeten ondervinden waar de behoefte ligt.”

Dit artikel komt uit Straatbeeld, juni 2019