Linck in de Binck verbindt stad met natuur

ERA Contour ontwikkelt in Den Haag het natuurinclusieve appartementengebouw Linck in de wijk de Binckhorst – daarom ook wel: Linck in de Binck. Voor de ontwikkeling vroeg de gemeente Den Haag drie jaar geleden specifiek om een natuurinclusieve invulling. Dat was voor ERA Contour toentertijd nieuw. “We zijn echt op ontdekkingstocht gegaan”, vertelt conceptontwikkelaar Erik Gathier van ERA Contour. “Hierdoor kwamen we erachter dat dit eigenlijk erg goed aansluit bij hoe wij naar onze gebouwen kijken. Ons credo is: sterke steden, gelukkige bewoners. En natuur maakt sterker én gelukkiger.”  

De koppen bij elkaar

ERA Contour heeft in deze ontdekkingstocht direct Maike van Stiphout van DS Landschapsarchitecten betrokken. “We vonden haar toen we in ons onderzoek op haar werk in Amsterdam stuitten. We hebben toen gewoon een belletje gewaagd.” Ook architectenbureau Jvantspijker schoof vroeg in het proces aan. “Gelijk in de kick-off hadden we alle disciplines aan tafel”, vertelt Gathier. “Dat leidde tot interessante ontwerpkeuzes die we achteraf niet hadden kunnen maken.”

In een vroeg stadium de koppen bij elkaar steken, wordt regelmatig als succesfactor gezien om slimmer – en vooral natuurinclusiever – te bouwen. Dat bleek voor Linck niet minder waar. “Naast Linck staat een parkeergarage met een groendak op twintig meter hoogte”, aldus Gathier. “Dat koppelden we aan onze toren, dus van maaiveld naar boven, zodat je een soort biodiverse trap aan de schil van het gebouw krijgt.” Dat leverde regelgeving-technisch wat hobbels op, maar omdat die in een vroeg stadium gespot werden, zorgde dat niet voor problemen.

Slim groen

Eind volgend jaar start de bouw van Linck. Het gebouw moet een stukje park midden in de stad worden, met veel groen in loggia’s, aan de gevel en ook ruimschoots beplanting binnenin. Voor ERA Contour stond ook het sociale aspect voorop, dat op slimme wijze is verbonden aan de vergroeningsopgave. Gathier: “We maken een atrium dwars door het gebouw, zodat bewoners elkaar hier kunnen ontmoeten. Daarbinnen hebben we tuinpockets aangewezen die naar buiten toe uitkomen.” De koopwoningen zelf, variërend van 50 tot 130 m2, worden om deze pockets heen gezet. 

In het plan voor Linck is (nog) geen berekening gemaakt voor de gezondheidswinst die het groen gaat opbrengen. “De basisgedachte is: je woont in het groen, ervaart minder geluidsoverlast en bent gelukkiger”, zegt Gathier. “Die meerwaarde werd omarmd door alle betrokkenen zonder dat we het cijfermatig moesten uitdrukken.” Wel geeft de ontwikkelaar toe dat het een ingewikkeld onderwerp is waar ook zij mee bezig zijn. “Er is geen vergelijkingsmateriaal, dus dat maakt het moeilijk. Wij hebben het voor Linck conceptmatig beoordeeld.”

Het gevoel is daarbij volgens Gathier misschien wel belangrijker dan de cijfers. “Het gaat om keuzes durven maken. Wij kunnen de hoogste duurzaamheidseisen halen, en natuurlijk moeten we daar ook naar streven, maar persoonlijk maak ik liever het verschil in dít soort dingen. Dit is veel tastbaarder voor mensen.” Dat geldt ook voor kleinere projecten, merkt Gathier op, die niet per se een voorbeeldfunctie hebben. “Maak aan de voorkant duidelijke keuzes en laat die onderdeel zijn van het concept, hoe groot of klein ze ook zijn.”

Wet- en regelgeving

Dat klinkt misschien rooskleurig, maar er zijn altijd uitdagingen op gebied van natuurinclusief bouwen die overwonnen moeten worden. Wat waren die voor Linck? “Een van de meest concrete hobbels was de groene beplanting tegen de gevel”, vertelt Gathier. “Je zet geveltuintjes in de stoep, zou je denken, maar omdat dit buiten ons plangebied kwam en dus op gemeentelijke grond, kon dat niet zomaar. We merkten dat de afdeling Stedenbouw het erg mooi vond, maar dat Beheer en Infrastructuur bezwaren hadden, terwijl Welstand zich vooral afvraagt of het gebouw wel zo groen wordt als op de plaatjes.”

Dus, natuurinclusief opnemen in wet- en regelgeving, of niet? Gathier: “Onder andere Den Haag en Amsterdam hebben nu puntensystemen voor natuurinclusiviteit in projecten. Ik geloof wel dat je het daardoor meer gaat zien. Beleid op dit vlak is belangrijk. Op bouwtechnisch vlak zal dat denk ik wel meevallen, behalve als het gaat om bijvoorbeeld brandveiligheid. In Linck zit toch best wel wat planthout aan de gevel, dus hoe regel je de brandoverslag? Dat vergt nog verdere afstemming met de brandweer.”

Onderhoud 

Het onderhoud van natuurinclusieve projecten is regelmatig een heikel punt. ERA Contour hield hier op voorhand rekening mee: “Wij nemen de eerste jaren het onderhoud op ons, in samenwerking met De Dakdokters. Daarvoor kijken we nu wat de onderhoudscycli zijn en wat dat mag kosten. We zitten nu op twintig euro per woning per maand, dus dat is te overzien. We hebben voor het onderhoud budget gereserveerd in onze businesscase. Tegelijkertijd zorgen we ervoor dat die kosten zo laag mogelijk blijven als we het onderhoud overdragen aan de VvE.”

Wel geeft Gathier aan dat het onderhoud een derde van al hun kosten op het thema natuurinclusiviteit bedraagt. “Dat gaat hard”, geeft hij toe. “In stapelbouw is dat hoger dan bij grondgebonden panden, simpelweg doordat het onderhoud op hoogte moet worden gepleegd. Toch, als je zorgt dat je de natuur- en belevingswaarde behaalt met plantsoorten die minder onderhoud vergen, dan ben je spekkoper. Daar moet je met elkaar over nadenken en dat kan alleen door het op voorhand mee te nemen in je businesscase.”

“Het grootste gevaar is dat je natuurinclusieve maatregelen achteraf wil toevoegen, voor zowel effectiviteit van die maatregelen als de kosten”, aldus Gathier. Wij hielden al vroeg rekening met een bepaald gewicht voor beplanting, zodat we de constructie relatief eenvoudig konden houden. Dan hoef je in een later stadium nauwelijks aanpassingen te maken, dat scheelt enorm in kosten en je krijgt het grootste effect voor de natuur. Als je het onderwerp goed en op tijd aan de voorkant integreert, dan geloof ik dat het echt wat toevoegt. Voor de natuur en voor jezelf.”

Vos in de wijk

Voor ERA Contour is Linck een springplank in de wereld van natuurinclusief bouwen. Wat heeft Gathier van dit avontuur geleerd? “Huur kennis en ervaring in als je die niet hebt. Bij ons project Nieuw Kralingen in Rotterdam hebben de betrokken ecologen veel invloed op wat we bouwen. Dan zie je dat hun enthousiasme zo groot is, omdat ze eindelijk niet pas in een later stadium betrokken worden. Als je hen de ruimte geeft, dan krijg je daar veel voor terug. Dat is fantastisch om te zien.”

Ook pleit Gathier ervoor om als ontwikkelaar een eigen lijn te trekken. “Ga niet wachten op de gemeente over welke soorten of nestkasten er gebuikt gaan worden. Kom zelf met die visie, samen met de ecologen en landschapsontwerpers. In Nieuw Kralingen hebben we bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar de dieren in het gebied. Vaak wordt in zo’n onderzoek gefocust op wettelijk beschermde soorten, zoals vleermuizen, en worden andere aangetroffen soorten in de planuitwerking genegeerd. In het gebied van Nieuw Kralingen vonden we bijvoorbeeld een vos. Hoe tof is het om die in je wijk te houden: daar gaan we ons hard voor maken!”

De verkoop van Linck in de Binck start eind 2020. De start van de bouw staat gepland voor eind 2021. 

Dit artikel is geschreven als onderdeel van het actieprogramma 'Klimaatadaptief bouwen met de natuur'. Lees meer over dit programma in de nieuwste editie van Biind Magazine, thema Natuurinclusief.