´Wie gaat de eerste energiehub bouwen?’

“We moeten niet om de hete brij heen blijven draaien, maar samen een pilot oppakken”, stelt gespreksleider Rogier Pennings (Stevin Technology Consultants) na afloop van de tweede Kennistafel Energiehubs op 18 maart, georganiseerd door Stevin Technology Consultants en Acquire Publishing. “Het is tijd voor een volgende stap: we moeten samen gaan starten.”

Jan Koers (InTraffic) is na afloop tevreden met het resultaat van de discussie. “Aan het begin waren er wel botsende belangen en dacht ik: ‘Oei, waar gaat dit heen?’ Maar uiteindelijk wil iedereen hetzelfde bereiken.” En dat moeten de verschillende partijen, overheden en private partijen, vooral samen gaan doen, benadrukt Paul Lankamp (Fudura). “Vooral de aansluiting van private partijen verdient aandacht. Voor hen is er nu al een positieve businesscase te maken.”

“Dus: wie gaat de eerst energiehub bouwen?”, loopt Sanne van Breukelen (Vervoerregio Amsterdam) alvast enthousiast op de zaken vooruit. Ze benadrukt het belang om kansen te zien, in plaats van de problemen te blijven benoemen. “Veel organisaties vernauwen hun blik juist in coronatijd, maar zo’n testlocatie benoemen kan juist een kans zijn om je als organisatie te onderscheiden. Verruim je blik, sta open voor nieuwe verbindingen en kijk niet naar de problemen, maar naar de kansen. Dat is de weg om samen vooruit te komen.”

Volgende stap zetten

Dat de energiehub-gedachte op veel sympathie kan rekenen, is helder. “We wekken steeds meer elektriciteit op, maar kunnen het niet efficiënt toepassen”, vat Leo Vliegenthart (RET) het ‘probleem’ aan het begin van de middag kernachtig samen. Dat veel netcapaciteit onbenut blijft, heeft volgens Paul Broos (ElaadNL) te maken met de huidige wetgeving. En dus moeten we zoeken naar manieren om slimme koppelingen te maken, vult Hotske Zijlstra (ProRail) aan. Mark Bolech (TNO) ziet energiehubs als deeloplossing voor een wereld ‘die langzaam uit elkaar valt.’

Een pilotgebied aanwijzen zien de experts als mogelijke oplossing. Maar om een pilot te realiseren moet wel eerst de urgentie duidelijk worden, merkt Nick Juffermans (Goudappel) op. Het is de vraag welk probleem je wilt oplossen en welke doelstelling je hebt, stelt Jeroen Herremans (Economic Board Arnhem-Nijmegen). Koers vult aan: “Bij elke doelstelling is het vertrekpunt heel anders. Wil je ruimte besparen, dunnere aansluitingen maken of de energieprijzen verlagen?”

Volgens Van Breukelen moet het doel zijn: laten zien dat het kan. “De uitrol van zero emissiebussen startte met twee zero emissiebussen op een industrieterrein in Eindhoven in 2015. Daarna volgde de hele vloot in Eindhoven en sindsdien gaat het snel. Een pilot kan best klein zijn en grotere projecten volgen wel als blijkt dat het kan.” En dan kunnen ook vanzelf meer partijen aansluiten, vervolgt Flip Konings (OV-bureau Groningen Drenthe). “Zo ging het ook bij de P+R Hoogkerk in Groningen, waar inmiddels naast bussen ook auto’s laden. Als je alles aan elkaar kunt knopen, kan er iets moois ontstaan.” 

Haike van de Vegte (Firan) is betrokken is bij energiehubpilots in Alkmaar en Zutphen en vertelt hoe dat ging: “Nadat het gebied werd benoemd, gingen we kijken of er voldoende stroomcapaciteit is en zochten daar een initiator bij. In Alkmaar is dat het sportpark, in Zutphen zijn het de gemeente en de Cleantech Regio. Daarna konden we pas een energiehubpilot gaan definiëren.”

Maar wie initieert?

Van Breukelen denkt dat juist het ruimtelijke vraagstuk veel steden parten speelt en dat een pilot daarom eerst op een privaat terrein kan plaatsvinden, zoals een Tech-campus. Juffermans vult aan dat partijen die zich daar dan toch al bevinden, gewoon kunnen meedoen. “Dan moet er alleen één partij opstaan die het initiatief pakt.”

Maar wie moet dat zijn? Daarover verschillen de meningen nog. Mark Bolech (TNO) is helder: “Het energievraagstuk is een probleem van de maatschappij, dus een overheid moet in de lead zijn.” Leo Vliegenthart (RET) en Koers noemen de gemeente, vanwege het maatschappelijk belang. Vliegenthart zag een pilot op Rotterdam Zuidplein niet slagen, omdat sommige zaken niet goed waren uitgezocht en duidelijk benoemd waren. Overheden kunnen daarin van groot belang zijn.

Gemma Nust (gemeente Amsterdam) trapt echter op de rem. “Dit gaat ons allemaal aan. Het is lang zo geweest dat het dan bij gemeenten terecht kwam, maar tijden veranderen. De schaarse ruimte binnen gemeenten is gewild. Een commerciële partij die maatschappelijke urgentie voelt kan ook het initiatief nemen.” Zij pleit daarom voor een publiek-private samenwerking. 

Koers is daar wel voor te porren, blijkt na afloop: “We moeten samenwerken, want we hebben de overheden nodig voor juridische en concessiezaken.” Dat een marktpartij initiator kan zijn, ziet ook Van Breukelen. “Bij de totstandkoming van die eerste zero emissiebussen hebben veel Automotive-partijen initiatief getoond. De markt kan iets neerzetten, dat overheden daarna kunnen upgraden. De samenwerking is echt van belang, ook bijvoorbeeld vanwege zo´n financiering.”

Kennistafel Energiehubs

De tweede Kennistafel Energiehubs op 18 maart werd georganiseerd door Stevin Technology Consultants en Acquire Publishing. Rogier Pennings en Dion Boertien (Stevin) gingen in gesprek met Gemma Nust (gemeente Amsterdam), Nick Juffermans (Goudappel), Flip Konings (OV-bureau Groningen Drenthe), Hotske Zijlstra (ProRail), Leo Vliegenthart (RET), Jeroen Hendrikx (Rijkswaterstaat), Paul Broos (ElaadNL), Jeroen Meulepas (provincie Noord-Brabant), Mark Bolech (TNO), Jeroen Herremans (the Economic Board Arnhem-Nijmegen), Haike van de Vegte (Firan), Paul Lankamp (Fudura), Jan Koers (InTraffic), Ferry Smith (MobiliteitsAlliantie), Ron Bakker (HTM), Sanne van Breukelen (Vervoerregio Amsterdam) en Mathijs Kok (gemeente Utrecht).

De volgende Kennistafels staan gepland voor mei en juni. Onderwerpen zijn ´wet- en regelgeving´ en de ´de maatschappelijke businesscase´. Tijdens die sessie willen Rogier Pennings en Dion Boertien van Stevin ook een pilotgebied benoemen. Ook meepraten? Stuur een e-mail naar pennings@stevin.com.