Om tot een toegankelijke en inclusieve samenleving te komen, moeten we beginnen met elkaars wereld te leren kennen en omarmen, vindt systemisch trainer Jan Jacob Stam.
Onderling begrip cruciaal voor een inclusieve samenleving
We streven naar een zo toegankelijk en inclusief mogelijke samenleving. Dat betekent dat er aanpassingen gedaan moeten worden in de openbare ruimte, in gebouwen of in winkels. Dat gaat vaak niet zonder slag of stoot. Onbegrip ligt aan de basis.
“We maken zelf grenzen, bepalen zelf wat en wie er niet bij hoort”, analyseert Jan Jacob Stam. Hij is systemisch denker en oprichter van het Bert Hellinger Instituut Nederland. Mensen leven, leren en ontwikkelen zich in verbanden: in gezinsverband, familieverband, teamverband. Elk van deze verbanden kent een eigen dynamiek, een systeemdynamiek, met eigenzinnige wetmatigheden en ordeningen die dus niet door een enkel individu worden aangestuurd. Problemen die worden veroorzaakt in het systeem, moeten ook worden opgelost in het systeem.
Stimulerende of contraproductieve patronen
“In een systeem ontstaan patronen”, vertelt Stam. “Wij kijken naar welke patronen stimulerend werken en welke juist een beperkend effect hebben of contraproductief zijn. Door te ontdekken welke patronen er zijn, kun je de oorzaken voor onbewust gedrag zien en tips geven om dat gedrag aan te passen."
Voorbij de polarisatie
Ook als het gaat om toegankelijkheid en inclusiviteit spelen deze patronen en onbewust gedrag een rol. “Ik heb het idee dat er op dit onderwerp sprake is van veel verborgen agressiviteit en polarisatie. Dat leidt tot een dader-slachtofferverhouding. Degene die geen aanpassing doet aan een winkel is de dader, degene met een beperking het slachtoffer. Als een ondernemer een aanpassing niet doet omdat het te duur zou zijn, dan stelt hij zelf de grenzen van wie en wat er wel bij hoort en wie niet. Om tot een inclusievere samenleving te komen, moet je voorbij de polarisatie gaan.”
Verschillen accepteren
Soms gebeurt het dat maatregelen worden getroffen omdat ze van hogerhand worden opgelegd. “Dan doe je een aanpassing om geen gedoe te krijgen”, vindt Stam. “Terwijl je zou moeten beginnen met accepteren dat je verschillend bent. Door met elkaar in gesprek te gaan leer je elkaars wereld kennen en omarmen. Je kunt namelijk iemand alleen insluiten als je ook bereid bent diens wereldbeelden in te sluiten. Dat geldt voor beide kanten. Volgens mij heb je er maar een uur voor nodig om erachter te komen dat je heel veel aannames hebt.”
Meest gelezen
Meer artikelen met dit thema
De blinde vlek in mobiliteitsbeleid: ‘Het spelende kind is een zwart-witfoto geworden’
5 nov om 12:08 uurNederland ervaart een mobiliteitscrisis met verstopte wegen en overvolle treinen tijdens de spits. Een…
Meer veiligheid voor vrouwen in de openbare ruimte
17 apr om 19:10 uurHet is lente. De tijd om lekker tot laat in de avond naar buiten te gaan. Althans, dat is wat mannen denken.…
Geef slechte bereikbaarheid ‘een stem’ en houdt niet altijd vast aan de one-size-fits-all-oplossing
24 aug 2023Wegen worden aangelegd om door iedereen gebruikt te kunnen worden. Dat klinkt ideaal en eerlijk, maar is dat in…
Hoe digitalisering vervoersarmoede kan vergroten
21 aug 2023Bepaalde doelgroepen ervaren digitalisering als een drempel. Met EU-financiering werd in de periode 2020 tot en…
Fysieke toegankelijkheid in ov steeds beter op orde
8 aug 2023Het openbaar vervoer in Nederland is lang niet altijd toegankelijk voor iedereen en het Bestuursakkoord…
‘Maatschappelijke impact toegankelijke stations onbetaalbaar’
28 jul 2023Bram ’t Mannetje was acht jaar lang programmamanager Toegankelijkheid bij ProRail. In die rol was hij…
Objectief oordeel over toegankelijkheid met Quick Scan
13 jul 2023Een inclusieve samenleving is iets wat met name in het sociaal domein een thema is. Terwijl een toegankelijke…
Open Oproep Ruimte voor rechtvaardigheid
16 jun 2023Nederland staat voor een grote verbouwing die enorme ruimtelijke gevolgen zal hebben. De ‘wederombouw’, die…
Reactie toevoegen