Groen in de hoofdrol: verrassend veelzijdig en verbindend

​In het woonconcept Buurtschap Waaranders® krijgt (eetbaar) groen al op de ontwerptafel een podiumplaats om tot bloei te komen. De woningen, woonblokken en later ook de buurtbewoners worden door groen met elkaar verbonden. Deze, toekomstige bewoners, geven samen invulling aan hun collectieve groene buitenruimte. En dat is nog maar het begin van deze nieuwe gezonde en duurzame buurten. Want, wacht maar tot alle eetbare struiken, kruiden en fruitbomen over een paar jaar tot volle wasdom zijn gekomen. Dan weet je niet wat je ziet, ruikt, voelt en proeft!

Hugo’s tuin

Neem bijvoorbeeld Waaranders buurtschap Hugo’s tuin in Heerhugowaard. Ruim 50 procent van het project bestaat uit privé en collectief groen en water. In deze groene oase wonen sinds vorig jaar 108 huishoudens en dit voorjaar komen daar nog eens 30 bewoners van Philadelphia bij. Jong en oud wonen, spelen, ontspannen en bewegen hier in het groen. Buurtbewoners werken samen in de moestuinen, boomgaarden en tuinkassen, ontmoeten elkaar in de collectieve buurtschuur of bij de natuurlijke speelplekken, en wandelen samen over de schelpenpaden door de bloemen- en kruidentuin.

De fysieke en mentale impact van groen

Groen is goed voor de fysieke gezondheid. Een groene buitenruimte nodigt uit tot bewegen. Door natuurlijk bewegen blijven ouderen vitaal en in de speelnatuur kunnen de kleinsten hun energie kwijt terwijl ze ongemerkt hun motorische vaardigheden en ruimtelijk inzicht verbeteren. Ze leren vertrouwen op hun eigen kracht en bedenken vindingrijke oplossingen. Buitenspelen prikkelt de fantasie en creativiteit. Kinderen maken kennis met de kleine en grotere diertjes die dichtbij huis leven.

Eetbaar groen maakt bewoners bewust van de herkomst van ons eten, geeft laagdrempelig toegang tot gezonde voeding en biedt mogelijkheden voor buiteneducatie en kennisoverdracht. Kinderen die van jongs af aan regelmatig in de natuur zijn, maken op latere leeftijd vaak andere, gezondere en natuurbewustere keuzes. Een dagelijkse portie buitenlucht ontspant en verbetert je weerstand. Tussen het groen ervaar je minder prikkels en kom je tot rust om je daarna weer beter te kunnen focussen op werk of school.

Sociale meerwaarde

In Waaranders buurtschappen® staat sociale duurzaamheid centraal. Samen wonen is meer dan een straatnaam of postcode delen; samen wonen = samen leven. En in een tijd van eenzaamheid en druk op de zorgsector is ‘naorberschap’ een waardevol goed. Als je elkaars voornaam kent, samen in de groencommissie zit of een plantdag organiseert, weet je elkaar te vinden en durf je sneller hulp te vragen als dat nodig is. De vele groene ontmoetingsplekken verbinden de bewoners met elkaar en hun woonomgeving.

Alle bewoners zijn mede-eigenaar van de groene buitenruimte en de buurtschuur. Je kunt je nuttig maken als bestuurder in de VvE of deelnemen in de moestuincommissie. Je kunt echt van betekenis zijn voor de buurtschap en je buurtgenoten, je hoort ergens bij en maakt onderdeel uit van een groter geheel. Als je je meer betrokken voelt bij en zeggenschap hebt over je eigen leef- en woonomgeving, doe je je best om die met elkaar schoon en veilig te houden. Dan ben je trots op je buurt.

Het groen in Hugo’s tuin biedt de bewoners van Philadelphia de mogelijkheid tot dagbesteding in hun eigen woonomgeving, bijvoorbeeld in het groenonderhoud of bij de dierenweide. Op deze manier kunnen zij op hun eigen manier bijdragen en echt onderdeel uitmaken van de gemeenschap.

Samen werken, wonen en leven vraagt om onderling begrip, ruimte om je behoeftes aan te geven en eigen verantwoordelijkheid te nemen. Je sociale netwerk wordt groter, je leert nieuwe mensen kennen, ontwikkelt nieuwe vaardigheden en draagt bij aan de buurtschap. Kinderen socialiseren en leren als vanzelf mee met hun (groot)ouders en ontdekken hun eigen kwaliteiten en grenzen. Samen in de boomgaard, moestuin of kas werken is gezelliger dan alleen. Met als kers op de taart een oogstfeest gevolgd door een gezamenlijke maaltijd in de buurtschuur.

Groene bijvangst

Een jaar na oplevering blijkt het groen in het Waaranders Buurtschap® Hugo’s tuin nog veel meer positieve impact te hebben. De privé achtertuinen van de woningen, die bewust zijn gesitueerd aan het collectief groen, zijn opvallend groen ingericht in aansluiting op het natuurlijke karakter van de omgeving. Minder ‘stenige’ buurten inspireren en motiveren bewoners om aan te haken. Lage heggen als groene erfafscheiding bevorderen het onderling contact.

Het gezamenlijk eigendom en gedeelde zeggenschap van de bewoners over de collectieve buitenruimte zorgt voor (bio)divers en goed onderhouden groen. Het onderhoud organiseren de bewoners samen en de kosten worden gefinancierd vanuit de VvE-bijdrage. Ze steken zo tijd en energie in hun eigen veilige, schone en groene buurt.

De groene buitenruimte van Hugo’s tuin is openbaar toegankelijk. Bezoekers en mensen die de buurtschap wandelend of op de fiets doorkruizen, genieten van alles wat daar groeit en bloeit. Het positieve effect van groen staalt ook uit naar de omliggende woonomgeving en vormt het groene hart van een groter woongebied.

Duurzame bijvangst

De drie Waaranders Buurtschappen® in Zwolle, Dronten en Heerhugowaard, zijn nieuwe gebouwde woongemeenschappen. De aanplant is grotendeels jong maar zal uiteindelijk opbloeien tot volwaardig en divers groen dat duurzaam wordt doorgegeven aan volgende bewoners en generaties. Een groene wijk die ook in de toekomst van waarde blijft.

Groen is multifunctioneel en kent vele toepassingen. Een (fruit)boom biedt schaduw, eten, broedplaatsen, prettig zicht, speelaanleiding, enzovoort. Groen is als verticaal groen toepasbaar langs gevels, als sedumdak, erfafscheiding, speelplek of eetbaar groen en kan worden ingezet voor activiteiten, ontspanning, recreatie en ontmoeting. Groen dempt geluid en zuivert de lucht. Over duurzaam grondgebruik gesproken.

Vanuit het ruimtelijk ontwerp wordt aangesloten bij bestaande natuur in de omgeving. Op deze manier ontstaan waardevolle natuurverbindingszones en wordt duurzaam bijgedragen aan een stukje lokaal natuurherstel en natuurontwikkeling. Door minder dicht te bebouwen en vrije ruimte te laten voor de natuur ontstaat een geschikte omgeving waar veel verschillende soorten vegetatie zich goed ontwikkelt.

Bij alle moestuinen is een handpomp geplaatst zodat grondwater kan worden gebruikt en geen drinkwater wordt verspild. Door onderling oogstoverschotten, zaden en stekjes te ruilen, ontstaat een kleine lokale buurteconomie. Duurzaam en leuk.

Maatschappelijke bijvangst

Groene buurten leveren een positieve bijdrage aan meerdere maatschappelijke opgaven, zoals vermindering van hittestress, klimaatadaptatie, vergroten van de biodiversiteit, schonere lucht en het vergroenen van de woonomgeving. Het groen in Hugo’s tuin biedt mens en dier schaduw en voedsel en broedplekken voor vogels en kleine dieren. De wadi’s, schelpenpaden en water- en groen doorlatende bestrating dragen bij aan wateropvang en geleidelijke waterafgifte in de bodem. Deze plekken geven bovendien ruimte aan andersoortige planten en vergroenen het straatbeeld.

Onder de Omgevingswet geldt een algemene zorgplicht. Dit houdt in dat overheden, bedrijven én burgers samen verantwoordelijk zijn voor een veilige en gezonde fysieke leefomgeving. Bewoners hebben groot belang bij een kwalitatief goede leefomgeving. Door hen zeggenschap en eigenaarschap te geven over de inrichting van hun eigen directe leefomgeving is de betrokkenheid en bereidheid om bij te dragen groter. Bewoners ervaren zo eigen regie en profiteren van een groene aantrekkelijke buitenruimte, maar dragen ook bij vanuit eigen verantwoordelijkheid.

Een Waaranders buurtschap® voldoet ruimschoots aan de 3-30-300 groenregel; drie zichtbare bomen vanuit de woning – minimaal 30 procent van het oppervlak bedekt met bladerdak en een openbaar groengebied binnen 300 meter loopafstand. Dit draagt bij aan de gezondheid en het welzijn van de buurtbewoners, maar ook aan de groenbeleving van mensen in de omliggende woonomgeving. Zeker als de jonge aanplant over enkele jaren goed is geworteld en uitbundig bloeit.

Conclusie

Groen is er in vele verschijningsvormen en kent vele toepassingen. Het draagt bij aan leefbaarheid en sociale cohesie, verbetert het leefklimaat en is goed voor lichaam en geest. Door onze drukke levens in een dichtbevolkt land zal de meerwaarde van groen alleen maar groeien.

Kijkje nemen?

Wil je zelf ervaren hoe groen Hugo’s tuin is? De bewoners van Hugo’s tuin vertellen je graag over hun buurtschap. Voor de leden van ZorgSaamWonen wordt op 22 mei een bezoek aan Hugo’s tuin georganiseerd. Lees er meer over en meld je aan.

Mocht je het leuk vinden om een keer koffie te drinken en samen verder te praten? We hebben een gezellige werkplek tegenover station Lelystad, dus wees welkom: info@cittanova.nl of 06-11111595 of kijk op Projecten - Cittanova

​Geschreven door: Hilde Stahlie, Cittanova