Een ruimtelijke en sociale blik op de reis van de toekomst

Inclusief en leefbaar 

De stedelijke verdichting van Nederland zet door. Op veel plaatsen is er geen ruimte meer voor uitbreiding en moeten we de schaarse beschikbare ruimte efficiënter benutten. Tegelijkertijd zien we dat steden steeds meer evolueren naar inclusiviteit, leefbare omgevingen, autoluwe straten en ruimte voor actieve mobiliteit, zoals voetgangers en fietsers. Daarnaast krijgen we steeds meer data uit de openbare ruimte waarmee we het gedrag van automobilisten, maar ook van ov-reizigers, voetgangers en fietsers kunnen analyseren. Zo kunnen we het gedrag van reizigers beter begrijpen en meer grip krijgen op doorstroming.  

Dit kan leiden tot snelle technologische ontwikkelingen, maar ontwerpers moeten ook sociale aspecten in overweging nemen. Denk bijvoorbeeld aan de vergrijzing. Een inclusief ontwerp houdt ook rekening met minder mobiele reizigers, ouderen en jongeren, reizigers met een lager budget of reizigers zonder apps op de telefoon. Daarnaast is het goed om te bedenken dat ruimtelijke en sociale veranderingen elkaar kunnen versterken, maar elkaar ook kunnen tegenwerken. Terwijl de beschikbare ruimte op de weg bijvoorbeeld schaarser wordt, rijden er steeds meer grote (elektrische) SUV’s die extra ruimte innemen.  

Flexibele openbare ruimte 

Hoewel we de openbare ruimte meestal niet kunnen vergroten, kunnen we in de toekomst wel de functie van de openbare ruimte per dagdeel, per uur of zelfs per minuut aanpassen. Bijvoorbeeld een parkeerplaats in de stad die gedurende de dag op verschillende manieren wordt gebruikt. Wanneer de bewoner met de auto naar het werk is, kan de vrijgekomen parkeerplaats gebruikt worden voor laden en lossen, extra fietsparkeerplekken of, wanneer de zon doorbreekt, voor recreatieve doeleinden zoals een terrasje of buurtactiviteiten.  

Dit gaat echter niet vanzelf. De uitdaging ligt niet alleen in het technisch ontwerpen van deze dynamische functies, maar ook in het communiceren van de veranderingen. Met een app, QR-code of IoT-apparaat kun je de meerderheid van de gebruikers vast wel bereiken. Maar bereik je ook de oudere gebruikers of de spelende kinderen? Daarom moeten we de gekozen communicatiemethodes uitvoerig testen en beoordelen op doelmatigheid en helderheid. En dan hebben we het nog niet over regelgeving gehad. In de praktijk zijn er veel uitzonderingen. Een collega zag bij het kopen van een kerstboom dat er veel deelscooters direct naast de kerstbomenverkoop stonden geparkeerd. Wat bleek: afgelopen jaar was de locatie aangewezen voor het ophalen en neerzetten van deelscooters. Dit terwijl de kerstboomverkoper ook al 20 jaar een vergunning had voor die zone.  

Publieke mobiliteit 

De komende jaren zetten de verschillende overheden flink in op publieke mobiliteit. Dit houdt in dat je van A naar B kunt reizen met een mobiliteitsaanbod dat onder regie staat van gemeente of provincie. Vanaf het woonadres arriveer je via een multimodale ketenreis op je eindbestemming. Hubs met deelmobiliteit en flexvervoer vormen de nieuwe schakels in dit systeem, wat ervoor zorgt dat er voor elke functie een passende vervoerwijze is. Een eigen (tweede) auto wissel je in voor een deelauto. De binnenstad bereik je met het ov, fietsend of te voet.  

Maar de sociale vraag blijft: kunnen we een systeem ontwikkelen waarmee iedereen ook in de toekomst nog steeds comfortabel, snel en betaalbaar op zijn bestemming komt? Vliegen met personendrones is nog een stap te ver. Maar als we blijven denken vanuit de beoogde gebruikers, kunnen we zorgen dat cruciale aspecten als inclusiviteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid steeds worden meegenomen bij de ontwikkeling van een duurzame mobiliteit voor de toekomst. 

Biind Magazine over de Toekomst van Mobiliteit

Op donderdag 28 maart verschijnt het nieuwe Biind Magazine over de Toekomst van Mobiliteit, met daarin onder meer bovenstaand artikel van Cornel Baak. Abonneer je op de nieuwsbrief van Biind om dit magazine gratis in je mailbox te ontvangen.