Miljardeninvestering nodig om steden aan groennormen te laten voldoen

Het door architecten- en ingenieursadviesbureau Sweco geschreven rapport onderzoekt diverse groennormen en biedt inzichten voor een mogelijke Nederlandse groennorm. Een groennorm bepaalt hoeveel groen er moet zijn in een stad en aan welke eisen dat groen moet voldoen. 

In een tijd waarin klimaatverandering en verlies van biodiversiteit steeds meer zichtbaar worden, groeit de urgentie om actie te ondernemen en te vergroenen, zo vinden de initiatiefnemende organisaties: "Groen in stedelijke gebieden biedt niet alleen een esthetische waarde, maar het is ook essentieel voor het behoud van de biodiversiteit, het verbeteren van de gezondheid van mensen en het aanpassen aan de veranderende klimaatomstandigheden zoals verdroging, wateroverlast en hittestress. Een duidelijke groennorm is dus van groot belang."

Onderzoek vergelijkt tien normen

Uit welke elementen zou een goede groennorm moeten zijn opgebouwd? En als we een groennorm instellen, wat kost het dan om alle buurten in Nederland er aan te laten voldoen? Met die twee vragen ging Sweco aan de slag. Het voerde het onderzoek uit op basis van de praktijkervaring, kennis van gemeenten, provincies en ontwikkelaars, expert judgement binnen Sweco en de inzichten uit de Groene Stad Challenge, waarin van 125 gemeenten alle buurten zijn geanalyseerd.

Het onderzoek vergeleek tien erkende 'groene' normen op basis van vijf inhoudelijk criteria (kwaliteit van groen, versterken van biodiversiteit, verbeteren van gezondheid, aanpassingsvermogen aan het veranderende klimaat en ambitieniveau) en zes implementatie criteria (inpasbaarheid, toepasbaarheid, schaalbaarheid, haalbaarheid, concreetheid en eenvoud).

Uit de vergelijking kwamen drie normen naar voren die het beste voldoen aan de vereisten voor een groennorm in Nederland: Groene Stadslandschappen, de vier richtlijnen van Joeri Meliefste, en de 3-30-300 regel van Cecil Konijnendijk. Deze normen werden vervolgens doorgerekend op de kosten voor aanleg en beheer, waarbij een tijdshorizon van 25 jaar werd gehanteerd.

Conclusies

Sweco trekt drie conclusies. Er bestaat nog geen goede groennorm die we kunnen gebruiken in Nederland: geen norm scoort goed op alle criteria en geen enkele norm behandelt de drie belangrijkste beleidsthema’s rondom stedelijk groen (biodiversiteit, klimaat en gezondheid), terwijl een goede groennorm integraal zou moeten zijn en eisen op alle thema’s moet geven.

Verder ontbreekt bij alle bestaande normen een kwaliteitseis aan het groen: nergens wordt het kwaliteitsaspect van groen precies gedefinieerd. Een goede groennorm zou een heldere definitie over het groen moeten geven om inzichtelijk genoeg te zijn.

Als derde concludeert het onderzoek dat het realiseren van extra groen om te voldoen aan een norm tussen de 30,7 en 45,5 miljard euro voor heel Nederland kost, verdeeld over periode van 25 jaar. Deze conclusie is gebaseerd alleen op de berekende aanleg- en beheerkosten van het extra te realiseren groen, omvat in de drie best beoordeelde normen. De complete breedte van de investering is sterk afhankelijk van het uitgangspunt van hoeveel van de buurten nu al voldoen aan een norm en hoeveel buurten eraan kunnen gaan voldoen via het realiseren van extra groen. 

Aanbevelingen

Op basis van deze conclusies volgen vijf aanbevelingen: zorg voor een integrale norm, zodat een norm aan meer baten voorziet. Verder adviseert Sweco om een bandbreedte aan te houden bij het definiëren van eisen in een groennorm, omdat het niet altijd mogelijk is om een norm volledig in iedere buurt te implementeren en het besluitvormers de mogelijkheid biedt om te variëren tussen een boven- en ondergrens.

Definieer daarnaast exact wat er verstaan wordt onder groen in de groennorm. Denk daarbij aan welke soorten groen, welk type vegetatie, telt particulier groen mee et cetera. Zorg verder voor een goede balans tussen een ambitie en haalbaarheid: een norm moet ambitieus zijn op klimaatadaptatie, biodiversiteit en gezondheid, maar ook fysiek inpasbaar en haalbaar zijn. Tot slot: definieer een groennorm op basis van het daadwerkelijke aandeel groen per buurt (de situatie in 2021) en onderzoek dit voordat je een groennorm instelt.

Belangrijke stap

Het vaststellen van een groennorm is een cruciale stap om groen bovenaan de politieke en bestuurlijke agenda te krijgen en om te zorgen voor een toekomstbestendige, klimaatadaptieve en gezonde leefomgeving in alle steden, zo vinden ANWB, Natuur & Milieu, Staatsbosbeheer en Vogelbescherming Nederland: "Het onderzoeksrapport markeert een belangrijke stap naar een groenere toekomst, waarin steden en dorpen worden voorzien van voldoende groen om te kunnen functioneren te midden van de uitdagingen van klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en gezondheidsproblemen."

-> Het volledige rapport is hier te downloaden