Landschapsarchitectuur Powered by AI

Artificiële intelligentie is in korte tijd een onmisbaar hulpmiddel geworden in de wereld van architectuur, landschapsarchitectuur, stedenbouw en design. De nieuwe publicatie Powered by AI gaat met een keur aan verdiepende interviews en praktische tools in op de actuele mogelijkheden van AI. Deze bijzondere boekuitgave is een samenwerking van ’scape magazine (the international magazine for landscape architecture and urbanism) en LOLA landschapsarchitecten.

Samen met vier landschapsarchitecten en stedenbouwkundigen uit de praktijk laten de auteurs - onder wie Daphne de Bruijn, Djuna Spreksel, Peter Veenstra en Simon Verbeeck - zien hoe enkele grote ontwerpbureaus gebruikmaken van AI en hoe dit hun bureau en ontwerppraktijk verandert.

In een reeks interessante gesprekken met vooraanstaande ontwerpers, wetenschappers en kunstenaars - zoals Piet Oudolf, Refik Anadol, Peter Veenstra en Carlos Bañón - onderzoeken de auteurs de (creatieve) kracht en betekenis van AI. Wat zijn de mogelijkheden en gevaren? Hoe verandert AI het werkproces van de ontwerper? Wat zijn de implicaties van AI voor ruimtelijke ordening? En hoe kan het een bron van inspiratie zijn? De antwoorden vind je in Powered by AI.

Bevrijding

“Hoe meer we AI gebruiken, hoe menselijker we kunnen zijn”, verklaart AI-kunstenaar Carlos Bañón in een interview met De Bruijn en Spreksel. “AI voelt als een bevrijding. Je laat zoveel bekende, vastgestelde beperkingen achter je. (…) Met AI kan ik onvoorstelbare ontwerpen maken, en niet alleen complexere of geavanceerdere. Gebouwen kunnen levend, responsief en dynamisch worden; we kunnen ze zien veranderen en transformeren. Het vermogen om ontwerpen snel te kunnen aanpassen en talloze variaties in realtime te verkennen, verbreedt de creatieve horizon aanzienlijk. De echte creativiteit ligt echter in de synergie tussen de mogelijkheden van AI en menselijke intuïtie. Dat stelt ons in staat om grenzen te verleggen en tegelijkertijd een duidelijke visie en doel te behouden.”

De Bruijn, hoofdredacteur van de uitgave, genoot van de onbedoelde verrassingselementen in Bañóns kunstwerken. In haar voorwoord schrijft ze daarover: “Op het eerste gezicht zien de beelden er al indrukwekkend uit, maar als je beter kijkt, vind je nog meer grappige of verbazingwekkende elementen. Zoals badende, naakte mensen of mensen in rare verhoudingen in onverwachte hoeken.” Zo zijn in dit boek onder meer fraaie visuele kunstwerken van zowel Bañón als AI-kunstenaar Refik Anadol opgenomen en worden de kunstenaars en hun fascinerende praktijken uitgebreid beschreven.

Tools

De redactie verkent ook welke generatieve tools je in de praktijk als landschapsarchitect een boost kunnen geven. Met de hamvraag hoe goede landschaps-AI eruit zou kunnen zien. Veel mensen die professioneel betrokken zijn bij ontwerpgerichte en maatschappelijke vraagstukken hebben inmiddels ervaring met het werken met digital twins; de virtuele representaties van de echte wereld, inclusief fysieke objecten, processen, relaties en gedragingen. Zo wordt ook de toepassing van digital twins voor klimaatadaptatie onderzocht. Verder vertelt Ilmar Hurxkens, geographic design manager, hoe AI kan worden toegepast op landschapsplanning, waarbij de steeds toenemende complexiteit tussen stedelijke infrastructuur, natuurlijke systemen en het veranderende klimaat wordt aangepakt.

Parametrisch ontwerp

Een van de tools die dankzij AI geweldig tot zijn recht komt, is parametrisch ontwerp. Bij deze ontwerpmethode worden belangrijke eigenschappen, zoals bouw- en constructieve onderdelen, uitgewerkt op basis van algoritmische processen in plaats van directe bewerking. Dit proces omvat het vaststellen van parameters en het definiëren van relaties binnen een 2D- of 3D-architectuurmodel, om zo een flexibel parametrisch ontwerp te creëren dat eenvoudig kan worden gewijzigd en aangepast.

Bij LOLA wordt de Rhinoceros 3D-plug-in Grasshopper gebruikt voor het automatiseren van complexe 2D- en 3D-processen die veel tijd kosten bij handmatige toepassing. Grasshopper is een visuele programmeertaal die ontwerpers, ook zonder traditionele programmeerkennis, in staat stelt om parametrische vormen te ontwerpen en workflows te automatiseren. Met de visuele interface, gebaseerd op knooppunten, kunnen gebruikers componenten vrijelijk slepen en neerzetten, waarbij elke stap een eigen functie of bewerking betreft. Door deze componenten aan elkaar te verbinden, zorgen de gebruikers voor verbanden en datastromen die effectief mee bouwen aan algoritmen voor hun ontwerpen.

Grasshopper biedt talloze plug-ins die de mogelijkheden uitbreiden, waardoor de toepassing wel enige tijd en toewijding vergt. Met behulp van AI kun je deze leercurve echter wel versnellen. Ontwerpers kunnen aan een AI-tool als ChatGPT vragen hoe ze een specifieke taak in Grasshopper moeten uitvoeren. Dat levert een gestructureerd en stapsgewijs proces op, vergelijkbaar met een kookrecept. Net zoals een recept elke stap van het bereiden van een maaltijd laat zien, biedt AI een georganiseerde workflow voor het creëren van Grasshopper-scripts. Deze methode is vooral geschikt voor beginners, die zonder enige eerdere ervaring functionele Grasshopper-scripts kunnen maken. Dit is echt een gamechanger, waardoor parametrisch modelleren toegankelijk wordt voor alle competentieniveaus.

Consequent

AI is voor LOLA niet alleen van onschatbare waarde voor het bieden van inzicht in geavanceerd parametrisch modelleren, maar ook voor het optimaliseren en vereenvoudigen van scripts. Daarbij worden vaak methoden blootgelegd die ze eerder niet hadden bedacht. Een ander belangrijk voordeel is het automatisch en consequent uitvoeren van taken die zich steeds herhalen.

Als voorbeeld van een toepassing in dit verband benoemen de auteurs de standaard richtlijnen voor natuurinclusief ontwerp in Nederland, met daarin de specificaties over het leefgebied van essentiële soorten in stedelijke planning. Door op basis van deze richtlijnen Grasshopper-scripts te ontwikkelen, en die rechtstreeks in 3D-modellen toe te passen, ontstaat direct een standaard set van te nemen ecologische maatregelen. De meeste van de door LOLA gebruikte natuurinclusieve ontwerpscripts bestaan uit door AI voorgestelde workflows. Deze geautomatiseerde processen besparen niet alleen veel tijd, de output dient ook als een betrouwbare basis voor verder ontwerp en besluitvorming, aldus auteur Verbeeck.

Andere tools die in de uitgave verder worden beschreven en uitgewerkt, zijn:

• tools voor beeldbewerking;
• tools voor algemene processen, zoals efficiënt vergaderen en documentbeheer;
• tools voor geografische analyse en dataverwerking, zoals stroomlijnen van satellietbeelden.

Kritische vragen ontbreken ten slotte niet in het boek. Zoals over de hoge kosten van het gebruik van datacenters voor AI. Spannend wordt het als de redactie van de publicatie alle teksten in ChatGPT ‘stopt’ en met de chatbox gaat communiceren over de inhoud. Gaat dat lezen!

• Powered by AI is een boekuitgave van Uitgeverij Blauwdruk en is voor € 27,50 verkrijgbaar via uitgeverijblauwdruk.nl in zowel het Nederlands als in het Engels. Powered by AI is ook uitgegeven als nummer van 'scape magazine, een publicatie van Lijn in Landschap Foundation en Blauwdruk Publishers. Een los nummer kost € 24,50; meer informatie: scapemagazine.com.

Bron: Stedebouw & Architectuur
Foto (bovenaan): Coral Dreams, onderdeel van de tentoonstelling Echoes of the Earth - Living Archive in de Serpentine Galleries (Londen; beeld: Refik Anadol Studio).