Pleidooi voor integraal werken

“Het is uiteraard heel belangrijk om de diepte in te gaan vanuit de sectoren. Specialistische kennis is essentieel bij elk project. Maar zoom eens wat vaker uit. Kijk waar de overlap zit. En kijk ook waar de knelpunten zitten. Realiseer je dat hoe eerder je inzicht hebt in mogelijkheden en mogelijke knelpunten, hoe meer koppelkansen je financieel en ruimtelijk kunt benutten.” In gesprek met Vivian Scheepers, Team lead Healthy Urban Systems bij ARUP. 

Niet vanzelf 

Ook overtuigd van deze visie? Mooi, maar het is nog geen garantie voor succes. De praktijk blijkt vaak weerbarstig. “Integraal werken wordt altijd wel benoemd. En vanuit NOVI gestimuleerd, maar het blijft redelijk hoog over. Eenmaal op mijn bord is het vaak al vast gelopen. Bijvoorbeeld omdat bestemmingsplannen al te veel zijn vastgeklikt zijn. Of omdat de wet te weinig ruimte blijkt te bieden om echt integraal, vanuit koppelingen, vanuit samenwerking tussen sectoren te kunnen werken. Dus de behoefte is er vaak wel, maar de instrumenten zijn nog beperkt. Bovendien wordt er nog teveel vanuit urgenties vanuit korte termijn gewerkt. Waarbij te weinig wordt gekeken wat de impact van de keuzes is op lange termijn. Daarvoor is te weinig tijd beschikbaar of deze wordt niet genomen. Soms moet je juist aan de voorkant wat meer tijd investeren wanneer je nog veel invloed hebt en beperkte kennis.”

Ministerie aan zet 

Op weg naar de oplossing is het Ministerie als eerste aan zet, vindt Vivian. Die kunnen wat vaker verder de keten door kijken om te bepalen wat de impact is van hun beleid. Kijk zelf eens een casus door tot het eindpunt en durf indien nodig beleid aan te passen. Vivian: “Als je dat niet doet, ben je  vrijblijvend bezig en neem je maar beperkt verantwoordelijkheid. Het Ministerie heeft te lang de regie aan de gemeenten gelaten.  

Verantwoordelijkheid pakken, juist nu 

Het gesprek switcht naar de nog beperkt benutte digitale hulpmiddelen om handelingen rond informatie te centraliseren op één platform. Daarmee kun je met veel objectieve informatie sneller en beter het gesprek aangaan en ambtelijke en bestuurlijke beslissingen nemen. En dat is meer dan ooit van belang. “Weeg alles goed af, bepaal prioriteiten en durf uit te leggen dat je om goede redenen in dit geval toch kiest voor woningbouw en voor parkeren en bijvoorbeeld niet voor natuur inclusief. Of vice versa. Er wordt nu veel te veel beloofd. Durf verantwoordelijkheid te nemen voor de afwegingen die je hebt gemaakt. Meer helderheid en eerlijkheid is belangrijk. Politieke onduidelijkheid moeten we niet meer willen. Tegelijkertijd sta ik niet graag in de schoenen van de minister die tal van grote keuzes moeten maken rond transities in mobiliteit, klimaat, energie en meer.”

Heb je een advies voor de minister? “Kijk vooral ook naar tactische en operationele invullingen op lokaal niveau. Die hebben vaak heel veel impact. Net wat andere spelregels afspreken, biedt tal van kansen. Niet op straat parkeren in een binnenstad kan al gauw 20 procent vrijgemaakt oppervlak opleveren voor klimaatvoorzieningen zoals groen en water. Schaal dit op naar meerdere steden en we hebben een strategisch instrument te pakken.  

Koppelkansen 

Eerder in het gesprek kwamen de koppelkansen al voorbij als een van de voordelen van integraal werken. Als voorbeeld noemt Vivian een COB-onderzoek waaraan ARUP een bijdrage heeft geleverd om bij vervanging van kades meer modulair te werken en meer ruimte te benutten voor bijvoorbeeld fietsparkeren, waterborging, kabels voor energietransitie of bomen. Conclusie? Er is veel mogelijk. En er is veel voor nodig: politieke wil, aanjagers die hun nek uitsteken, bereidheid tot samenwerking, bundelen van budgetten, slim combineren van planningen, de bereidheid om fors voor te investeren. Maar dat verdien je terug. En bovendien levert het ook in de drukke binnensteden praktische voordelen op omdat de straat veel minder vaak open moet.

Luisteren levert echt wat op 

Tot slot nog een pleidooi om gewoon meer en beter te luisteren naar de ander. Vivian: “We zenden van nature heel graag. Vaak vanuit goede bedoelingen om bijvoorbeeld de eigen kennis in te brengen. Maar luister in je gesprekken eerst eens goed naar de ander, toon begrip en neem verantwoordelijkheid voor je eigen uitspraken, dat levert echt wat op!” Collectief volwassener worden, noemt ze het. Dan kom je hopelijk op een punt dat je elkaar wilt helpen. Zo gaan we de eeuwenlange werkwijze van de hoofdontwerper die zijn plan doordrukt geleidelijk vervangen, zonder dat we vastlopen in polderen.  

Deze filosofie vormt de onderstroom bij veel ARUP-projecten. Projecten waarvoor het bureau naast de vereiste specialistische kennis om plannen te ontwikkelen ook graag op dit vlak haar bijdrage levert.

Dit artikel verscheen in Biind Magazine #7 over Integrale Gebiedsontwikkeling. Lees hier het hele magazine.