Basiskwaliteit Natuur: kleine aanpassingen, grote impact

Als we aan natuur denken, schieten vaak plaatjes van de vele natuurgebieden in Nederland door ons hoofd. 85 procent van de natuur in ons land bevindt zich echter buiten die natuurgebieden. Onder meer in de stad is het slecht gesteld met de biodiversiteit. Door eenvoudige ingrepen kan een basiskwaliteit natuur gewaarborgd worden en kunnen honderden soorten profiteren. 

Meer mensen, minder biodiversiteit

“Daar waar mensen zijn, is minder biodiversiteit”, stelt Timo Roeke, senior adviseur natuurinclusief bouwen bij Vogelbescherming Nederland. “Wij zijn natuur, maar plaatsen onszelf erbuiten. We zijn onze plek op de wereld in de loop der jaren een beetje kwijt geraakt. Terwijl we eigenlijk heel nietige wezens zijn. Dat wordt nog eens extra duidelijk bij natuurgeweld als bosbranden en overstromingen.”

Natuuramnesie

Het feit dat we losgeraakt zijn van de natuur heeft verstrekkende gevolgen voor de biodiversiteit, met name in de stad holt het aantal soorten achteruit. “We hebben last van natuuramnesie, we zijn vergeten hoe het ooit was. Culturele tradities geven we aan elkaar door, dat doen we niet met natuur. Met de Basiskwaliteit Natuur willen we mensen stimuleren daarover na te denken.”

Minimum niveau

Basiskwaliteit Natuur is een minimum niveau waar onze omgeving aan zou moeten voldoen om deze leefbaar te houden voor natuur en mens. Het is een set van condities die nodig is om algemene soorten algemeen te laten zijn, blijven of worden. Het is de minimale kwaliteit van het leefgebied van soorten die nodig is. 

Exoten zonder ecologische waarde

De kwaliteit van de natuur in de stad is momenteel onvoldoende, weet Roeke. “Vroeger was er bijvoorbeeld meer inheems groen. Als je nu naar stadstuinen kijkt dan zie je veel exoten. Mooi hoor, maar het overgrote deel van die soorten heeft geen enkele ecologische waarde. Het aantal vogels waaronder kieviten en grutto’s is sterk achteruit gegaan, veroorzaakt door de monocultuur in de landbouw.”

In het rapport Basiskwaliteit Natuur staat nadrukkelijk dat het geen beleidsinstrument is maar een ‘wenkend perspectief’. Is dat wel genoeg nu we dagelijks zien dat de biodiversiteit sterk achteruit gaat? “We zijn bezig om beleid te maken. Het is echter lastig om dat concreet te maken. Er is geen consensus over wat haalbaar is. Als je stelt dat zo’n 20 m² per woning uit natuur moet bestaan, dan zegt de ene projectontwikkelaar dat dat niet haalbaar is, terwijl de andere het te weinig vindt. De Basiskwaliteit Natuur heeft een filosofische insteek terwijl wetgeving heel concreet is. We kennen wel de 3/30/300-regel. Die stelt dat je vanuit elke woning minstens 3 bomen moet zien, dat 30 procent van de oppervlakte in elke wijk moet zijn voorzien van een bladerdak en dat iedereen op 300 meter afstand van huis een park of groene ruimte moet kunnen bereiken. In de praktijk is dat lastig. Vanuit mijn huis in het oosten van het land zie ik heel veel bomen, maar woon je in de Haagse Schilderwijk dan is dat een heel ander verhaal.”

Grote gemeenten lopen voorop

Het goede nieuws is dat het belang van natuur in de stad steeds meer onder de aandacht komt, ook bij de politiek. Roeke: “Ik sprak deze week nog met het Ministerie van BZK. Daar snappen ze ook wel dat er iets moet gebeuren. En in gemeenteland zie je dat een heel aantal gemeenten echt vooroploopt. Amsterdam, Arnhem en Utrecht hanteren bijvoorbeeld een puntensysteem. Ze stellen voorwaarden waaraan elk plan aan moet voldoen, bijvoorbeeld dat het de natuurwaarde in een gebied moet vergroten. Grote gemeenten hebben vaak ecologen in dienst, dat maakt het makkelijker. Kleinere gemeenten hebben daar meestal geen budget voor en stellen bovendien andere prioriteiten. Toch kunnen ze veel doen door te leren van anderen. Stuur één mailtje naar de Vogelbescherming en we kijken graag mee.”

Inspiratiesessie op Congres Natuurlijk

Volgens Roeke moeten we ophouden met pilots en streven naar een echte systeemverandering. En dat klinkt zwaarder dan het is. Op Congres Natuurlijk op 24 november in Zwolle geeft Roeke een sessie waarin hij laat zien dat aanpassen makkelijker is dan het lijkt. “De oplossingen zijn er al. We moeten leren omdenken en het met z’n allen doen. Aanpassen doet niet zo’n pijn als iedereen denkt. Er zijn simpele manieren om heel veel impact te maken.”
 

Digitaal magazine Natuurinclusief Bouwen

Op 17 november verschijnt Biind Magazine over Natuurinclusief Bouwen. Je leest daarin onder meer het uitgebreide interview met Timo Roeke. Schrijf je in voor de Biind nieuwsbrief en ontvang het magazine vanzelf in je mailbox.