Nieuwe stappen richting toepasbare energiehubs

Rondom de doorontwikkeling van energiehubs bestaat nog veel onduidelijkheid. Daarover zijn vijftien experts uit het mobiliteits- en energiegebied het eens tijdens de eerste Kennistafel Energiehubs van 2022. Om de complexe systeeminnovatie in de praktijk te testen, is daarom een pilotgebied nodig.

“Het is mooi om te zien dat de groep aanwezigen groeit en de diepgang in de onderwerpen toeneemt”, stelt Stevin-adviseur Emiel Trommelen aan het einde van de twee-uur durende digitale kennissessie over energiehubs vast. Stevin en Acquire Publishing organiseren al zo’n twee jaar periodieke Kennistafels Energiehubs en het animo van relevante partijen om deel te nemen neemt toe.

Een teken dat de urgentie groeit. Trommelen: “Het is nu tijd om echte stappen te gaan zetten. We willen een lijn uitzetten voor 2022, met het doel in 'Den Haag' op de agenda te komen. In het najaar willen we een kennistafel op directieniveau organiseren.”

Wat zijn energiehubs ook alweer?

Eerder die middag praat zijn collega, Rogier Pennings, de vijftien aanwezigen bij tijdens een ‘crash course’ over hetgeen de afgelopen sessies is geleerd over energiehubs. Onder hen Taco Schmidt (IPO), Paul Broos (ElaadNL), Sacha Scheffer en Wilco Fiechter (Rijkswaterstaat), Peter Dingemans (Vexpan), Frits Wattjes en Maurits Decates (Liander), Hans Aldenkamp en Spencer Milburn (Connexxion), Ivar van Asperen (Volvo Bus), Ron Bakker (HTM), Robert Galjaard (Strukton Rail), Jeroen Herremans (Connectr Arnhem) en Martijn van Aartrijk (ICT Group).

Samengevat kan de energiehub één van de middelen zijn om de energietransitie goedkoper te maken en te versnellen. Het vermindert de druk op nieuwe en bestaande e-infrastructuur voor diverse modaliteiten en biedt kansen in de opslag en lokale opwek van energie. De techniek vormt niet de beperking, maar de afstemming tussen stakeholders des te meer. “Iedere stakeholder brengt andere belangen en uitdagingen mee. Komen tot een samenwerking is lastig en een gezamenlijke visie formuleren ook. Dat vereist een nieuwe manier van samenwerken.”

Pennings onderstreept de noodzaak dat deze nieuwe samenwerkingsvorm snel verder te ontwikkelen, om zowel het benodigde initiatief om een energiehub te ontwikkelen als de benodigde regie en verdeling van verantwoordelijkheid vast te stellen. 

Barrières

Eén van de belangrijkste barrières is de wetgeving, gaat hij verder. “Technisch bestaan er verschillende mogelijkheden om energie-infra te koppelen, alleen veel mag nog niet. Nieuwe wetgeving kan kansen bieden, maar vooralsnog is het nog wachten daarop.” Frits Wattjes (Alliander) merkt op dat flexibilisering van het energienet wel een rol krijgt in de nieuwe energiewet, die eraan komt.

Pennings benadrukt dat de financiële voordelen in zowel de operationele uitgaven (opex) als de kapitaaluitgaven (capex) duidelijk zijn, maar dat we moeten ook de maatschappelijke voordelen niet vergeten. “Alleen zijn die moeilijk te kwantificeren. Hoeveel zijn bijvoorbeeld '30 dagen minder bouwwerkzaamheden in Arnhem' de maatschappij waard? En een goede ruimtelijke inpassing in de omgeving? Het verkeer stilleggen kost snel tonnen. En bij wie komt de besparing terecht?”

Vanwege het grote verschil tussen de financiële en maatschappelijke voordelen en de onduidelijkheid die dat oplevert, concludeert Pennings, is een andere manier van denken nodigj. “We moeten van ‘what’s in it for us’ naar ‘what’s in it for us all'. Het gaat om de integratie van meerdere sectoren.” En daarvoor staat Stevin nu aan de lat.

Pilotgebieden

Uit onderzoek van Stevin blijkt dat er momenteel enkele relevante gebieden zijn waar aspecten van de energiehub worden getest in de praktijk. Eén daarvan is het project EIGEN van onder meer Alliander, waarvan Frits Wattjes projectleider is. Pennings en Trommelen willen leren van deze pilots, kennis blijven delen en de verdieping op bepaalde aspecten aanbrengen in 2022, met een nieuwe pilotlocatie en een kennistafel op directieniveau als gedroomde resultaten. 

Verbindende rol

Aan de aanwezigen de vraag om hierin een verbindende rol te spelen. Taco Schmidt zegt toe namens IPO een verbindende rol te willen spelen naar overheden, terwijl Jeroen Herremans (Connectr) de link naar de energiesector wel wil vervullen en overheden aan projecten wil koppelen aan projecten. “We moeten vooral geen dingen dubbel doen!”

Om overlap te voorkomen, wil Martijn van Aartrijk (InTraffic) inzicht krijgen in alle problematieken in de domeinen van energie en mobiliteit en erover meedenken om data uit die domeinen te ontdubbelen. Sacha Scheffer merkt namens Rijkswaterstaat op dat de data vanuit de Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL) leidend moet zijn om overlap te voorkomen. Peter Dingemans wil vanuit de parkeerwereld graag aanhaken.

Wattjes, ten slotte, denkt dat deze kenniskring Energiehubs een rol moet pakken in de totstandkoming van de nieuwe Energiewet. “In nieuwe wetgeving moet je gewoon concreet zijn en vanuit de sector kunnen wij de ACM en het ministerie daarin goed adviseren.” Mogelijk kan het ook aanhaken op het project EIGEN.