Wij zijn allemaal natuurinclusief

Ze deelden geleerde lessen en bespraken praktische bezwaren en inspirerende voorbeelden. Belangrijkste advies? Raak mensen, luister naar hun motieven, raak ze in hun hart. De rondetafel werd georganiseerd in aanloop naar Natuurlijk 2020. Het congres voor natuurinclusief bouwen dat op 19 november online wordt georganiseerd. Informatie en aanmelden via www.congresnatuurlijk.nl.

Tafelheer was Bart Buijs die vanuit zijn rol als directeur van Het Oversticht ook ambassadeur van Natuur in de Stad cq Natuurinclusief bouwen is. "We willen alles waar we bij betrokken zijn op een groene manier doen. Die ook bijdraagt aan biodiversiteit. Dat is mijn drive. Zeker ook nu ik heb ervaren dat mijn kinderen die in de stad opgroeien niet vanzelf met natuur in aanraking komen zoals ik dat gewend was."

Drive

De drive van tafelgast Nicolette Hoogeveen (beleidsadviseur bij de gemeente Enschede) vindt ook haar oorsprong in haar jeugd. "Van kinds af aan heb ik veel gevoel voor natuur en de waarde ervaren. Dat motiveert me om onze stad, die steeds steniger wordt, groener te maken. En daardoor ook gezonder, aantrekkelijker en leuker voor kids die lekker in de natuur buiten spelen." Natuurinclusief bouwen is op dit moment binnen de gemeente Enschede nog een zoektocht. Hoe kijkt iedereen er tegen aan? Wat kan het betekenen? Wat is het precies? Welke mooie voorbeelden zijn er in Nederland? Hoe maken we mensen binnen en buiten de gemeente enthousiast? Over de belangrijkste les tot nu toe heeft ze al wel een duidelijke mening: zorg ervoor dat je al neuzen dezelfde kant op krijgt. Want voor je het weet heeft iedereen zijn eigen beeld, en daarmee ook zijn eigen doel(en).

De drive van tafelgast Sandra van Arragon (werkzaam bij LKSVDD architecten) heeft ook haar oorsprong in haar jeugd. Toen ze opgegroeide op de boerderij in Eibergen, waar natuurinclusief de norm is. Nu wil ze haar kinderen meegeven wat groen met haar doet. Haar belangrijkste les tot nu toe hield ze over aan een project in Volendam. Daar bestraten mensen hun tuin niet, maar gooien ze er beton in om te voorkomen dat er onkruid komt, zo merkte ze. "Ik was eerst verbaasd, want met mijn achtergrond staat dat zo ver van me af. Maar een betrokken stedenbouwkundige vertelde me dat ze hier nu eenmaal anders omgaan met tuinen (beton graag) en bomen (die zijn vooral lastig vanwege het blad ed). Zij zijn met water opgegroeid, wij met bos." Met het plaatsen van gebouwde plantenbakken is gekozen voor een oplossing die dicht bij de beleving van de betrokken bewoners ligt. Haar conclusie: onderzoek vanaf het begin of en waar je een gezamenlijke basis kunt vinden. En denk realistisch mee, want financieel is niet alles haalbaar. Zoek een win/win-oplossing.

Urgentie

Maar wordt de urgentie van natuurinclusief bouwen wel genoeg gevoeld, zo vraagt een van de deelnemers zich af. En hoe draag je het belang ervan over? Want ondanks dat niemand er op tegen is, zit de boodschap nog lang niet bij iedereen tussen de oren. En praten we dan vooral over biodiversiteit? Of over meer groen in de stad?

Nicolette geeft aan dat urgentie betekent dat je zowel je collega’s in je organisatie als de extern betrokkenen zoals bewoners, bedrijven en projectontwikkelaars mee moet zien te krijgen. En dat is per definitie maatwerk. Waarbij je je telkens weer moet verdiepen in de behoeften van je gesprekspartners. Zodat je iemand in zijn of haar hart kunt raken. Op zijn of haar motieven: financieel, imago, gezondheidswinst, ontspanning en meer. Zo ontwikkel je een strategie waarmee je het gesprek met alle stakeholders aangaat. Draagvlak vind je als je uitlegt wat de natuur echt bijdraagt aan een reeks aan maatschappelijke uitdagingen waar we voor staan. En kies vervolgens ook strategische plekken waar natuur veel kan bijdragen. Want zeker in het begin is raak schieten echt belangrijk.

Vroeg beginnen

Tarsy Lössbroek (van DuurzaamDoor) brengt vervolgens in dat volgens hem natuurinclusief bouwen vaak te laat in beeld komt. Doe het vanaf het begin, dan merk je dat er veel meer kan. Nicolette beaamt dat en geeft direct een voorbeeld waarin deze stelling zich heeft bewezen. Bij een recent project waar meerdere projectontwikkelaars (waaronder de gemeente) bij betrokken waren is er samen met alle (groene) partners nog lang voordat er een stedebouwkundige visie lag nagedacht over de natuurinclusieve uitgangspunten. Een mooi proces met een spannende mix van grijs (bouwers) en groen (zo min mogelijk bouwen) met wie je uiteindelijk toch samen een droom formuleert, waar iedereen verrassend snel bij elkaar komt met begrip over en weer. Zo laat je natuurinclusief bouwen een wezenlijk onderdeel zijn van de ontwikkeling van het gebied.

Sandra voegt toe dat je als gemeente ook vooral het goede voorbeeld moet geven bij het vastgoed dat je eigen bezit of beheer hebt. Omdat het vaag grote gebouwen zijn die meteen veel impact creëren, vanwege de voorbeeldfunctie én omdat blijkt dat het bewoners en bedrijven ook stimuleert hetzelfde te doen. Laat op verschillende manier zien dat je het belangrijk vindt, dan worden stimuleringsprogramma’s richting burgers en bedrijven effectiever.

Meetbaar

En hoe maak je vervolgens alles meetbaar? Naast een reeks aan tools die zijn of worden ontwikkeld, lijkt ook de Omgevingswet mogelijkheden te bieden om een 0-meting te doen, doelen te stellen en het realiseren daarvan af te dwingen. Als aanvulling op stimulerende maatregelen. Sandra geeft aan dat betrekken van ecologen in je adviesteam ook een praktische en effectieve maatregel is om het halen van je doelen een stap dichterbij te brengen. En stipt nog even een ander simpel voorbeeld aan: koppel je moes- of geveltuin aan een regenton. Het werkt én is zichtbaar voor iedereen.

Obstakels

Als laatste komt de verzuiling binnen gemeenten op bestuurlijk- en ambtelijk niveau aan bod als belangrijk obstakel. Nicolette herkent het maar is blij dat Enschede je met een goede strategie intern best veel kunt bereiken. Ook is ze blij met de groene loper, een verbindende partij tussen alle groene partners in de gemeente. ‘We betrekken ze bij het vormen van beleid, ze kiezen vervolgens een of meer thema’s en dan maken we daarop een plan waarmee we samen actief aan de slag gaan. Zo staat nu bijvoorbeeld de vergroening van schoolpleinen op de agenda. Sandra voegt een tweede obstakel toe. ‘Iedereen wil wel, maar zijn private partijen uiteindelijk bereid om de rekening te betalen voor publieke doelen? Als tijdens het proces de kosten écht in beeld komen, sneuvelt een groen dak toch vaak. Mijn advies: bepaal in het begin waar je extra geld in wilt investeren, zodat je die afspraken tijdens het project kunt bewaken en daar op terug kunt komen.’ Deelnemer Gerard Lubbers vult aan: implementeer het denken echt in je organisatie, laat successen zien, boks op tegen het eendimensionale denken in economische waarde, kom met harde argumenten en zoek daarbij vooral naar koppelkansen met andere grote  opgaven.

Zo eindigt een boeiend gesprek rond de vraag hoe je natuurinclusief bouwen met succes in de praktijk brengt. Naast ontschotten, strategie, vroegtijdig betrekken blijft vooral de oproep om in elk project mensen op hun eigen motieven aan te spreken én in hun hart te raken het meest hangen.

Want, zo vat Sandra het samen, uiteindelijk zijn we allemaal natuurinclusief! 

Bekijk hier het volledige gesprek