Omgevingswet biedt kansen voor beheer

Marco Dofferhoff: “Door gewoon te beginnen, met veel dingen kun je al starten en je kunt je voorbereiden om nu al informatie in de stad op te halen.” Peter de Visser: Gewoon doorgaan, een goede omgevingsvisie heeft een lange adem nodig om gedragen te worden door bestuur en inwoners.”

“Het uitstel van de Omgevingswet heeft eigenlijk weinig effect op de voorbereiding”, vindt Ruud de Prez. “Daarvoor zijn twee hoofdredenen; Op rijksniveau moet nog veel besluitvorming worden afgerond om in de komende twee jaar alles duidelijk te hebben. Maar gemeenten hebben een redelijke overgangstermijn dus kunnen daarna deze informatie nog prima verwerken. De andere reden is dat we met de thema’s snellere besluitvorming, minder regels, meer participatie en meer initiatieven als gemeenten al jaren bezig zijn. Op dit punt is de komst van de Omgevingswet een aanmoediging om door te gaan.”

De Visser: “Dat is afhankelijk van de visie van de raad: is beheerkwaliteit een omgevingswaarde? En als het een omgevingswaarde is, dan moet uitgebreide monitoring plaatvinden en moet ook verantwoording afgelegd worden.” De Prez: “De visie op de kwaliteit van de openbare ruimte en de beleving van gebruikers op de openbare ruimte krijgen een veel grotere rol. Voorheen lag veel meer nadruk op de private bebouwde omgeving. Nu moet dit in samenhang worden bezien om kwaliteit in de fysieke leefomgeving te ontwikkelen. Dat vraagt wel dat de beheerder professioneel onderdeel wordt van het integrale overleg over de fysieke leefomgeving. Dat is men vaak niet gewend.” Marco Dofferhof is het met hem eens. “Je kunt nu veel eerder in het proces aanhaken, waardoor je meer aan de voorkant mee kan denken met gebruikers van de openbare ruimte. Uiteindelijk ben je als beheerder toch altijd bezig met de directe leefomgeving van bewoners en gebruikers en heb je daarom een goed gevoel van wat er speelt.”

“Dat biedt kansen op zowel beleid, uitvoering én samenwerking”, vindt Dofferhof. “Het is een gewogen spel waarbij inrichting, beheer en gebruik samenkomen in de beleving van de openbare ruimte. Je kunt nu dus door vooraan te zitten voorkomen dat je een achterhoede gevecht aan het voeren bent en dat je uiteindelijk meer kan doen voor de gebruikers van de openbare ruimte.”

De Prez vult aan: “Beheerders beschikken over een schat aan informatie over de openbare ruimte en de gebruiker ervan. Het gaat erom deze kennis en ervaring in te brengen in een netwerk van partijen en belangen. Dat betekent je huiswerk maken; een visie hebben en weten hoe je anderen kan betrekken bij deze visie. Het betekent ook luisteren en open staan voor ideeën en belangen van anderen en tot slot op basis van eigen visie en die van anderen tot creatieve oplossingen van problemen kunnen komen.

 

De Visser: “Beheer komt meer naar de voorkant van het ontwikkelingsproces. Zo kan beheer expertise aandragen, maar het moet daar wel voor toegerust worden in kwaliteit en capaciteit." Het is volgens de drie beheerders niet zo dat de invoering van de Omgevingswet extra geld oplevert. "De transitie kost eerder geld”, denkt De Prez. “Door het slim samenwerken en het vinden van creatieve oplossingen kun je als beheerder wel bijdragen aan het ‘ontschotten’ van middelen. Zo zou een bijdrage uit de WMO bijvoorbeeld in principe kunnen worden ingezet voor een aanpassing van trottoirs.” Dofferhoff: “Ik denk inderdaad niet dat het zo werkt. Je moet zelf de waarde die de openbare ruimte heeft ‘vermarkten’ zoek verbanden met anderen. Met het sociaal domein, met economische zaken. Wat maakt waarom jij de beheerder bent die absoluut niet vergeten mag worden en waarde brengt”

De Visser: “Ja dat is nodig en ja dat is lastig: sociaal domein is nog erg bezig met de 3 decentralisaties en beheerders moeten de taal van de andere domeinen leren spreken. Dat vraagt tijd en inzet.” Er is niet één manier om in contact te komen met andere domeinen, vindt Dofferhoff. “Dit is telkens afhankelijk van wat nodig is voor de stad. Kijk dus niet alleen maar naar wat we zouden willen maar vooral ook wat nodig is in die openbare ruimte. Zoek de raakvlakken waar domeinen elkaar vinden en waarde toevoegen.” De Prez: “Ik zou vandaag nog starten met dat gesprek en niet wachten tot 2021. En stap één is kennismaken. Wie doet wat? Onbekend maakt onbemind. Dus plan een bijeenkomst waarin je collega’s van verschillende domeinen zich laat voorstellen aan elkaar. Ik ken voorbeelden waar collega’s van fysiek en sociaal samen een wijk in gaan en aan elkaar vertellen wat ze van de wijk weten, maar ook door gesprekken met wijkbewoners samen kennis maken met de mensen die er wonen.”

“Een goed voorbeeld is het traject om wijken van-gas-los te maken”, vertelt De Prez.” Een duurzaamheidsopgave waarbij kennis van de openbare ruimte (boven- en ondergronds) belangrijk is en waar gelijktijdig een toekomstvisie op de openbare ruimte van de beheerder meegenomen kan worden. Eigenlijk zit er in bijna ieder proces van de fysieke leefomgeving wel een kans. “ 

De Visser: “Nu al in de voorbereiding wordt eerder gekeken naar de inbreng van beheer. In Zoetermeer komt dat waarschijnlijk omdat we de Omgevingswet al in een vroeg stadium hebben omarmd door het organiseren van sessies Omgevingswet op initiatief van Stadsbeheer samen met Stadsontwikkeling.”

“In Delft hebben we ervaring met het maken van een omgevingsplan: Green Village”, besluit Dofferhoff. “Dit is een gebied binnen de TU waar experimenten mogelijk worden gemaakt. Wat belangrijk is: gewoon doen. Durf te doen. Daarnaast zijn wij bezig met het opstellen van een omgevingsvisie, dit doen we niet zelf, maar met de stad. In de afgelopen maanden hebben veel (jonge) bewoners kunnen aangeven wat ze belangrijk vinden. Hierin zien we in Delft terug dat veel aandacht is voor de openbare ruimte en dat deze ook belangrijk gevonden wordt. Kortom kansen te over!”