Nieuwe generatie led goed voor energie én tomaat

In de glastuinbouw liggen enorme kansen om met ledverlichting energie te besparen en daarmee CO2-uitstoot te verminderen. Toch stapt de sector nog niet massaal over. Het project Carbon LED, dat mogelijk is gemaakt door EIT Climate-KIC, maakt de uitdagingen en kansen duidelijk. Een nieuwe generatie ledlampen blijkt de productie in kassen met wel 25 procent te verhogen. En de tomaten smaken nog lekker ook.

Niet alleen techniek

In het project Carbon LED is onderzocht wat er nodig is om de grootschalige toepassing van ledverlichting in de glastuinbouw mogelijk te maken. Tom Bakkum, directeur van Climate-KIC Benelux: "De overstap naar ledverlichting in kassen is typisch een voorbeeld van een innovatietraject waarvoor de technische uitvinding - de energiezuinige lamp - alleen niet voldoende is om succes te boeken. Het vereist inzicht in de hele supply chain en in de markt om het te laten werken en om gebruikers er voldoende vertrouwen in te geven om de stap massaal te maken." 

Warmteproductie

Een belangrijke factor bij de toepassing van led in de glastuinbouw blijkt te maken te hebben met de warmteproductie van ledlampen, vertelt Anja Dieleman van Wageningen University & Research, die het project uitvoerde met INRA, Bayer Crop Science, Philips Lighting en Start Life. "De warmte die de lamp afgeeft is bij led aanzienlijk lager, dat is namelijk precies wat de verlichting energiezuinig maakt. Het behoeft geen betoog dat dit verschil in warmteproductie nogal wat uitmaakt voor een glasteler. Vervangt hij de gemiddeld drieduizend lampen in zijn kas, dan verandert dat het binnenklimaat." 

Daarnaast is het licht van ledlampen van een andere golflengte dan traditionele verlichting. "Als niemand een teler kan vertellen hoe de planten daarop reageren, neemt niemand het risico zo'n lamp boven zijn planten te hangen."

Nieuwe generatie led

"Een nieuwe generatie ledlampen kan ieder deel van het lichtspectrum bedienen,” vervolgt Dieleman. Dat biedt kansen om gericht productie te verhogen. In de setting van onze proefkas tot wel 25 procent." De verhoogde productie gaat niet ten koste van de smaak: volgens een testpanel dat bij de proefkas betrokken was, is de smaak van de tomaten die onder ledlicht zijn gekweekt minstens zo lekker als in traditionele kassen.

Vertical farming

Er zijn inmiddels steeds meer bedrijven die hybride systemen gebruiken, of al volledig zijn overgestapt op led. De hoge aanschafprijs is nog steeds een barrière, maar via nieuwe vormen van leaseconstructies kunnen die drempels worden verlaagd. 

Voor de grootschalige toepassing van led in de glastuinbouw is nog wel meer actie nodig, aldus Dieleman. "Denk aan veredelingsbedrijven, die moeten kunnen aantonen hoe hun rassen reageren op bepaalde typen licht." Daarnaast is er vervolgonderzoek nodig naar de mogelijkheden van ledverlichting in verschillende praktijksettings. "Er is bijvoorbeeld veel interesse voor ledverlichting in vertical-farming, het kweken van gewassen in meerdere etages boven elkaar."

Proefkas met perfecte lamp

Na een verkennende studie die Wageningen University & Research samen met Philips Lighting (tegenwoordig Signify) uitvoerde naar de mogelijke besparingen van ledverlichting in kassen, is Nunhems/BASF Vegetable Seeds aangesloten om te onderzoeken hoe verschillende tomatenrassen reageren op het rode en blauwe licht van ledverlichting. Dieleman: "Met grote betrokkenheid van telers ontwikkelden we een proefkas om uit te vinden welke aanpassingen op klimaatbeheersing en teeltsysteem nodig zijn. Phillips ging ondertussen op zoek naar de perfecte lamp."

In Bleiswijk werd een proef uitgevoerd met vijf soorten tomatenrassen, die werden belicht met speciale lampen, waarin zogenoemd verrood licht is verwerkt. Dit type licht is voor de mens onzichtbaar, maar wordt door planten ervaren als een signaal dat er weinig licht is. Daardoor gaan gewassen extra investeren in bloei.

Zien hoe het werkt

De proefkas is een kernonderdeel van het project Carbon LED, dat in 2015 startte en recent is afgerond. Dieleman: "Telers moeten met eigen ogen kunnen zien dat het werkt en hoe het werkt. Met mooie studies op papier overtuig je niemand in deze sector." Bakkum vult aan: "Met deze innovatie-aanpak versnelt Carbon LED de overgang van kennisontwikkeling naar toepassing in de praktijk. Ook de betrokkenheid van partners zoals StartLife, een organisatie die ondernemerschap in de agri-foodsector stimuleert, draagt daaraan bij."