Amsterdam Zuidoost kiest voor duurzame koers met stadswarmte

Amsterdam Zuidoost is sinds de bouw - inmiddels vijftig jaar geleden - uitgegroeid tot een koploper in duurzaamheid en een broedplaats voor duurzame innovaties. Onder andere de Johan Cruijff ArenA, RAI Amsterdam en ING hebben als onderdeel van hun duurzaamheidsstrategie voor aansluiting op het warmtenet gekozen. Hoe past deze warmtevoorziening in de duurzame toekomst waaraan Zuidoost werkt? 

Om de klimaatdoelstellingen van 2050 te halen, zijn gemeenten druk bezig om woonwijken van het gas af te halen. "Amsterdam is al langere tijd serieus bezig om naar alternatieven voor aardgas te kijken", vertelt Edwin van den Brink, stadsdeelregisseur Amsterdam Zuidoost bij de gemeente Amsterdam. "Het Amsterdamse gasnet is redelijk oud en op sommige plekken aan vervanging toe. Dat betekent dat dit het moment is om over alternatieven na te gaan denken."

Stadswarmte speelt daar volgens Van den Brink een belangrijke rol in. "Doordat Amsterdam al vele jaren gebruikmaakt van het warmtenet, is het een bekend systeem. De alternatieven die er zijn, zoals aardwarmte, zijn nog wat onbekend, ook qua investeringskosten. Bovendien geldt het warmtenet als duurzaam én betrouwbaar."

Toenemende vraag

De aandacht voor stadswarmte neemt toe, signaleert Van den Brink, mede omdat er meer nieuwbouw plaatsvindt maar ook omdat veel bedrijven hun vastgoed gaan renoveren. Bas Uriot, accountmanager bij Nuon voor de regio Diemen en Amsterdam, vult aan: “Waar we vroeger vooral nieuwbouw aansloten, komt daar nu veel bestaande bouw bij. Bestaande bouw heeft een hogetemperatuur warmtevoorziening nodig en ons warmtenet in Amsterdam Zuidoost voorziet daarin.” 

Woningcorporatie Rochdale heeft in Amsterdam Zuidoost enkele duizenden sociale huurwoningen aangesloten op stadswarmte. Deels gebeurde dit al in de jaren negentig, maar andere flats zijn juist pas recentelijk aangesloten. “Voor een deel is dit een pragmatische keuze geweest,” vertelt Eric Nagengast, manager vastgoed bij Rochdale. “Het warmtenet is nu eenmaal voorhanden in dit gebied, waardoor het een relatief eenvoudig alternatief is voor aardgas.” 

Duurzame ontwikkelingen in het warmtenet

Volgens Uriot vinden veel bedrijven het aantrekkelijk dat de duurzaamheid van het warmtenet niet statisch is, maar zich voortdurend ontwikkelt. “Als je eenmaal stadswarmte hebt, lift je als het ware gratis mee op de verduurzaming ervan.” Zo staat de inzet van restwarmte van datacenters volop onder de aandacht bij Nuon. “We zijn hier al druk mee bezig”, vertelt Uriot, “en de verwachting is dat we hier vanaf 2020 gebruik van kunnen maken in Amsterdam Zuidoost.”

Een andere duurzame ontwikkeling vindt plaats bij de elektriciteitscentrale in Diemen, waar het voornemen is een biomassacentrale te bouwen. De inzet van biomassa levert een bijdrage aan verduurzaming van het Amsterdamse warmtenet. Nuon is bovendien betrokken bij onderzoeken om het warmtenet op termijn te voorzien van bronnen zoals geothermie en waterstof.

City Deal

De samenwerking rond de energie- en warmtetransitie in Amsterdam krijgt onder andere vorm in de City Deal. Hierbinnen werken diverse partijen samen aan het energievraagstuk voor de bestaande bouw: Nuon, Liander (beheerder van het gasnet), de gemeente Amsterdam en de diverse woningcorporaties. Daarbij worden ook bewoners betrokken en is er aandacht voor de openbare ruimte. 

Nagengast: “De City Deal geeft de samenwerking een enorme impuls. We weten veel beter hoe de belangen van de andere partijen in elkaar steken én we weten elkaar makkelijker te vinden. Er is meer begrip en we komen sneller tot goede afspraken, al zijn we nog niet in het stadium dat alles al standaard is.”

Stadskoude en duurzame innovatie

In Amsterdam Zuidoost is de Johan Cruijff ArenA - als een van de duurzaamste stadions van de wereld - een van de duurzame koplopers. Het stadion nam in de zomer van 2018 een drie megawatt energieopslagsysteem in gebruik dat bestaat uit gebruikte batterijen uit elektrische auto’s. Het stadion is ook een van de bedrijven die naast stadswarmte ook gebruikmaakt van stadskoude. 

Uriot: “Nuon gebruikt koud water uit de Ouderkerkerplas om duurzame koude te leveren in Amsterdam Zuidoost, met name in het gebied tussen het AMC, de Johan Cruijff ArenA en het kantorengebied bij de Amstel. Bij de Ouderkerkerplas staat een station waar de koude binnengehaald wordt en waar een pompensysteem de koude naar de stad transporteert.” 

Ook op andere terreinen neemt Amsterdam Zuidoost stappen met duurzame innovatie. De gemeente stimuleert elektrisch rijden en heeft milieuzones ingesteld. Daarnaast wordt bekeken hoe regenwater kan worden hergebruikt. In het gebied zijn middenbermen bijvoorbeeld voorzien van vetplanten die in aarde staan met een speciale gel. De gel slaat vocht op en laat tijdens droge perioden het water weer langzaam los. Het zijn voorbeelden die laten zien dat het vijftigjarige Amsterdam Zuidoost volop meedoet aan de energietransitie van de toekomst.