Vanuit het programma 'Mooi Nederland!' is een handreiking beschikbaar om de ruimtelijke kwaliteit op grootschalige bedrijfsterreinen te verbeteren en maximaliseren.
Ruimtelijke kwaliteit maximaliseren op grootschalige bedrijfsterreinen
dinsdag 18 juni 2024
Eind 2023 is de landelijke beleidslijn ‘Grip op grootschalige bedrijfsvestigingen’ vastgesteld. De uitvoering van de beleidslijn moet helpen meer balans te vinden tussen economische belangen, maatschappelijk belang en de hoeveelheid ruimte die de doorgaans toch niet heel fraaie terreinen innemen. Provincies hebben hierin al een voortrekkersrol op zich genomen. Waar lopen ze tegenaan?
Terughoudendheid
Provincies zien problemen om grote bedrijfsterreinen ruimtelijk te faciliteren, terwijl de terreinen wel nodig zijn voor de energietransitie, het realiseren van een circulaire economie en andere maatschappelijke en economische uitdagingen.
Sturen op ruimtelijke kwaliteit blijkt ook lastig, ondanks het brede instrumentarium dat beschikbaar is, van omgevingsverorderningen, bestemmingsplannen tot bouwbesluiten. Deze 'harde middelen' werken niet of onvoldoende, tenzij ook de zachte middelen benut worden - samenwerking, goede voorbeelden en open communicatie.
Ruimtelijke kwaliteit
De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) heeft al knopen doorgehakt over hoe deze samenwerkingen vorm moeten krijgen. Een van de concrete adviezen is het verleiden van bedrijven tot samenwerking en vereniging. RLi adviseert om daar ook een verplichting aan te hangen, bijvoorbeeld een verplichte vereniging voor 2030. Concreet kunnen bedrijfsparkmanagers worden aangesteld, gesubsidieerd door overheden. De parkmanager kan zorgen voor eenheid op het complex.
Mooi Nederland heeft de handreiking 'Clusters van grootschalige bedrijfsvestigingen' hiervoor beschikbaar gesteld. De handreiking geeft richting in integraal samenwerken, zoals tips voor co-creatie en goede voorbeelden.
De publicatie geeft volgens de auteurs “gemeenten, provincies, ontwikkelaars en bedrijven een overzicht van ruimtelijke strategieën voor de ontwikkeling van en transformatie naar clusters van grootschalige bedrijfsvestigingen mét ruimtelijke kwaliteit.” In de handreiking staan zowel concrete fysieke maatregelen als de benodigde bouwstenen, instrumenten en inrichtingsconcepten. “Deze handreiking heeft geen formele status, maar biedt suggesties voor inrichting met ruimtelijke kwaliteit. De aanbevelingen en conclusies van de handreiking worden opgenomen in de op te stellen Nota Ruimte. En de handreiking geeft ook uitwerking aan de (eerdergenoemde) gezamenlijke landelijke beleidslijn.”
Acht kernopgaven
In de handreiking worden acht kernopgaven genoemd, die voor elk bedrijventerrein relevant zijn en die deel uit zouden moeten maken van de integrale uitwerking van deze gebieden.
Integraliteit
De kwaliteit van het landschap blijft bij de inrichting van deze terreinen vaak onderbelicht, zowel bij de locatiekeuze als de concrete inrichting van het gebied. Om tot een “complete invulling van de drie waarden te komen” én aan te sluiten bij ‘water en bodem sturend’ “dient de landschappelijke laag integraal mee te worden genomen in de ontwikkeling en ontwerp.” Daarbij is zowel in het aanwijzen van ontwikkellocaties als in het verkavelen van terreinen een centrale rol weggelegd voor gemeenten en provincies. “Om te komen tot daadwerkelijke toepassing van de handreiking is het van belang deze op te nemen als integraal onderdeel van het ontwikkelproces van clusters van grootschalige bedrijfsvestigingen.”