De impact van DuurzaamDoor

Alweer 7 jaar geleden werden de eerste tekenen van leven van de participatietafel zichtbaar, met belangrijk pionierswerk van onder meer Jelle de Jong, IVN en inmiddels Wereld Natuur Fonds, en Tarsy Lössbroek, voorganger van Eric Gerritsen. “Nu de programmaperiode afloopt ben ik de laatste tijd bezig geweest om in beeld te brengen wat we in die tijd nu eigenlijk in gang hebben gezet”, begint Gerritsen. “Dat is ook ingegeven door de tussenevaluatie van DuurzaamDoor, nu twee jaar geleden.” 

Meer smoel voor DuurzaamDoor

Eén van de aanbevelingen uit die tussenevaluatie was om het programma meer ‘smoel’ te geven en daarbij de impact van DuurzaamDoor te benadrukken. “Anders lijkt het misschien alsof we alleen maar leuke bijeenkomsten aan het organiseren zijn geweest. Maar we zijn wel degelijk gericht bezig geweest met ondersteunen van allerlei transities. Meerdere transitietheorieën hebben ons geholpen te bepalen wat we met beperkte middelen en beperkte tijd het best konden doen. We hebben ons telkens opnieuw met het kernteam afgevraagd hoe we de juiste zetjes in de goede richting konden blijven geven. Typerend voor DuurzaamDoor is dat we partijen bij elkaar brengen en weten op te schalen. In plaats van top-down sturing werken we voornamelijk voor coalitions of the willing, netwerken van organisaties met diverse perspectieven die vanuit eigen initiatief met - in dit geval - natuurinclusief bouwen aan de slag willen.”

Beperkte tijd en beperkte middelen dus, maar wel heel veel vrijheid om die in te zetten ten behoeve van die coalities, stelt Gerritsen. “Maar hoe weet je of je het goede doet? En wat is dan goed? Ik ben geen pinautomaat voor de eerste de beste die met een leuk plan komt. We werken wel met publieke middelen. Met de participatietafel hebben we niet alleen gezocht naar mensen met energie en initiatief, maar ook mensen met samenwerkend vermogen en een op leren gerichte houding. Samen leren is in mijn ogen essentieel bij werken aan transities.” Gerritsen refereert hierbij aan het kwadrantenmodel van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB). Daarin worden vier rollen van de overheid beschreven. De participatietafel natuurinclusief bouwen is wat Gerritsen betreft gestart vanuit de rol van responsieve overheid. “Het ondersteunen van initiatiefnemers en hun ambities staan centraal. Het zijn vaak initiatieven die zich zeker in de startfase wat buiten bestaande systemen en staand beleid bevinden. Met de participatietafel wilden we vervolgens ook schaal helpen maken. We hebben geholpen met het uitbouwen van coalities van initiatiefnemers naar twee robuuste, op leren gerichte kennisprogramma’s op nationale schaal waarin bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en overheden betrokken zijn. Dit type publiek-private samenwerking is een voorbeeld van de samenwerkende overheid.” 

KAN Bouwen

Als één van de meest concrete resultaten noemt Gerritsen de opzet van het KAN Bouwen Netwerk, dat zich richt op groene nieuwbouwwijken. “Wij hebben met DuurzaamDoor vooral in de beginjaren een flinke bijdrage geleverd aan dit netwerk, met denkkracht, netwerk en ook wat financiële middelen als ondersteuning voor activiteiten. Je kunt nooit hard maken dat KAN Bouwen er zonder ons nooit was gekomen, of dat het anders minder snel was gegaan, maar we stonden wel mee aan de wieg. Dat hebben we overigens samen gedaan met de kerngroep van de participatietafel, bestaande uit mensen uit verschillende organisaties; een coalition of the willing op zichzelf, met visie, daadkracht en een breed eigen netwerk. Met de vraag hoe we meer schaal konden maken, kwamen we in 2019 uit bij de NEPROM, een grote speler in de bouwwereld, die het KAN Bouwen programma onder haar hoede heeft genomen.” 

“Inmiddels kunnen we zeggen dat KAN Bouwen anno 2024 op eigen benen staat. Drie ministeries en leden van KAN Bouwen dragen het programma financieel gezien. Met DuurzaamDoor hebben we de kiem, die KAN Bouwen was, helpen uitgroeien tot een stevige boom waar je ook al de appels van kunt plukken. We hebben daarmee invulling gegeven aan onze ambitie om opgedane kennis en inzichten te borgen en door te geven. Dat is een mooi resultaat en een goed moment om een punt achter onze betrokkenheid te zetten. Maar KAN Bouwen gaat door en daarmee blijven we indirect impact maken.”

Lees de rest van dit artikel in Biind Magazine #5 2024 over de natuurinclusieve leefomgeving