Effect maatregelen meetbaar met klimaatadaptatielabel

maandag 24 oktober 2022

Bij projecten in de fysieke leefomgeving wordt steeds vaker aandacht besteed aan het klimaat. Maar welk effect hebben maatregelen? Marco Aarsen bedacht het klimaatadaptatielabel.

Te weinig maatregelen

“Als landschapsarchitect zoek ik altijd een balans tussen ruimte voor verkeer & verblijven, en tussen verharding & groen”, schetst Aarsen zijn werkveld bij adviesbureau Goudappel. Met een achtergrond op de Wageningen Universiteit heeft Aarsen bovendien affiniteit met het klimaat, groen en biodiversiteit. Klimaatadaptatie werd naar zijn zin te weinig meegenomen in plannen voor de fysieke leefomgeving. “Bovendien ontbrak het aan een instrument om zaken meetbaar en visueel te maken. Ik had behoefte aan data die inzichtelijk maken welk effect maatregelen hebben. Zowel op het vlak van mitigatie als adaptatie. Die data moesten toegankelijk zijn, zodat klimaatadaptatie onderdeel wordt van het gesprek. Ik wilde een instrument creëren dat niet te ingewikkeld is en de koppeling maakt tussen beleid en project.”

Wat kan een professional doen aan klimaatadaptatie?

Dat we ons moeten aanpassen aan het veranderende klimaat moge duidelijk zijn. Hitte, droogte en wateroverlast hebben grote invloed op de leefbaarheid in onze steden. Ze veroorzaken schade aan onze gezondheid, de economie en de ecologie. Echter, niet voor alle professionals in de fysieke leefomgeving is duidelijk wat zij kunnen doen aan klimaatadaptatie. Kan het ontwerp voor een verkeersplein ook bijdragen aan het klimaatadaptieve vermogen van een stad?

Toepasbaar in de praktijk

Aarsen startte met een benchmark. “We gingen kijken welke instrumenten er al op de markt waren. Er is best wat beschikbaar, maar het zijn vooral methoden die heel wetenschappelijk en complex in elkaar steken en dus lastig in de praktijk toepasbaar zijn. Tegelijkertijd moest het instrument dat ik voor ogen had wél wetenschappelijk onderbouwd zijn, het moet ergens op gebaseerd zijn.”

Groen, boomkronen, waterberging en waterinfiltratie

Met behulp van klimaatexperts en onderzoekers ontwikkelde Aarsen uiteindelijk het klimaatadaptatielabel. Een methode die iedereen zal herkennen door de gelijkenis met het energielabel voor bijvoorbeeld elektrische apparaten. “We maken een berekening van de oppervlaktes groen, boomkronen, waterberging en waterinfiltratie in het projectgebied. Deze onderdelen hebben een positief effect op de klimaatopgaven in de stad: hittestress, waterstress en droogtestress”, legt Aarsen uit. Uit de berekening rolt een label, tussen de A en de E.

Positief effect van omgevingsfactoren op de klimaatopgaven

Klinkt simpel en dat is het eigenlijk ook. Met de berekening wordt het mogelijk om in één oogopslag het klimaatadaptieve vermogen van een huidige situatie in een gebied te vergelijken met het klimaatadaptieve vermogen van een nieuw ontwerp. “Op deze toegankelijke manier wordt klimaatadaptatie een vanzelfsprekend onderdeel van de discussie.

Handig voor gemeenten

Bij een project zijn heel veel verschillende mensen betrokken. Van projectleiders bij gemeenten tot politiek en bewoners. Iedereen snapt dit.” Het label kan met name toegepast worden op ontwerpniveau bij bijvoorbeeld straten, pleinen en kleine buurten. Voor welk label uiteindelijk gekozen wordt, hangt af van de ambities in een buurt.