Boodschap architecten aan kabinet: neem regie over ruimtelijke ontwikkeling

Een effectievere sturing door de overheid is van essentieel belang, gezien de urgente kwesties op de huizenmarkt en de substantiële ruimtelijke invloed die gepaard gaat met het realiseren van de overeengekomen klimaat- en circulariteitsdoelstellingen. BNA benadrukt dat dit alles vereist is voor een gerichte en allesomvattende benadering.

Slimme oplossingen

Architecten spelen een essentiële rol in het realiseren van duurzame ruimtelijke oplossingen voor de grote uitdagingen in ons land. De manier waarop we momenteel bouwen en inrichten bepaalt immers de leefomgeving voor de komende vijftig tot honderd jaar. Tegelijkertijd ervaren we de dringende noodzaak om snel actie te ondernemen.

Architecten beschikken over slimme oplossingen op het gebied van wonen en het verduurzamen van de gebouwde omgeving. Als experts in architectuur, stedenbouw, landschapsarchitectuur en interieurontwerp brengen zij verschillende partijen en perspectieven samen, waardoor zij in samenwerking met anderen een gezonde en aangename leefomgeving creëren.

4 actiepunten

Samenwerken aan het oplossen van grote ruimtelijke vraagstukken vraagt om specifieke acties van het nieuwe kabinet. Daarom vraagt de BNA om in het regeerakkoord de volgende actiepunten op te nemen:

1. Ministerie van Ruimtelijke Ontwikkeling en Wonen

De BNA pleit voor de oprichting van een nieuw ministerie van Ruimtelijke Ontwikkeling en Wonen. De ruimtelijke opgaves voor Nederland, waaronder de woningbouw, zijn complex, samenhangend en veelomvattend. Ze vereisen een heldere, langetermijnvisie op nationaal niveau. Het nieuwe ministerie kan een samenhangende strategie ontwikkelen en duidelijke kaders bieden voor de duurzame inrichting en de ruimtelijke kwaliteit van Nederland.

2.Verankeren ruimtelijke kwaliteit

a. Versterken rol Stadsbouwmeesters, Provinciaal Adviseurs Ruimtelijke Kwaliteit en Gebiedssupervisors.
De BNA pleit voor het uitbreiden en het versterken van de rol van onafhankelijke Stadsbouwmeesters, Provinciaal Adviseurs Ruimtelijke Kwaliteit en Supervisieteams voor gebiedsontwikkelingen. De praktijk toont aan dat deze onafhankelijke adviseurs in staat zijn om concreet de integrale ruimtelijke en programmatische kwaliteit van ontwikkelingen te bewaken. Ook brengen zij de diverse belangen in ruimtelijke opgaves op effectieve wijze bij elkaar. Deze onafhankelijke adviseurs kunnen het oplossen van urgente ruimtelijke problemen in Nederland versnellen.

b. Aanvragen omgevingsvergunning door architect
De complexiteit van de ontwerpen voor gebouwen is in de afgelopen jaren snel toegenomen. Dat komt onder andere door de toenemende eisen aan duurzaamheid en de wens voor integrale kwaliteitsbewaking, Om de kwaliteit van de ontwerpen voor gebouwen te borgen is de rol van architecten onmisbaar. De BNA pleit daarom voor het verankeren van de rol van architecten in de aanvraag voor omgevingsvergunningen. Hiermee wordt de kwaliteit van onze dagelijkse leefomgeving geborgd. Zowel op kortere termijn, in de momenteel urgente woningbouwopgave, als op de langere termijn in de volle breedte van de bouwproductie.

3. Duidelijke wet- en regelgeving ten aanzien van duurzaamheid

Om de verduurzaming van de bouw te versnellen en innovatie te stimuleren is het stapsgewijs aanscherpen van de bouwregelgeving noodzakelijk. De BNA pleit voor samenhang én praktische uitvoerbaarheid van deze regels. Ook een haalbaar introductieniveau en een differentiatie naar de schaal van projecten zijn nodig, zodat de markt zich op realistische wijze kan voorbereiden en aanpassen aan de nieuwe situatie. De regelgeving en normering dienen coherent te zijn. Stapeling van regels op verschillende bestuurslagen moet worden voorkomen. De BNA is ook voorstander van een wettelijke CO2-normering voor de bouw; stuur op carbon-based ontwerpen als het nieuwe normaal.

4. Verbeteren van de aanbestedingscultuur

De aanbestedingspraktijk in Nederland is dringend aan verandering toe. Inschrijvings- en selectiecriteria voor opdrachten zijn nog te vaak disproportioneel en bij circulair aanbesteden zijn de criteria niet uniform. BNA constateert dat de Gids Proportionaliteit en de Handreiking Tenderkostenvergoeding in de praktijk onvoldoende worden gehanteerd en dat opdrachtgevers vaak te weinig kennis van de branche hebben.

Dit leidt tot nodeloze uitsluiting van partijen in de markt en vraagt onrealistische investeringen van de inschrijvende partijen. Dit maakt een gezonde bedrijfsvoering voor architecten onmogelijk en zorgt voor verspilling van markt- en overheidsgeld. Daarnaast lijken zowel de wijze van beoordeling als het resultaat van de beoordeling op papier transparant, maar schort het in de praktijk vaak aan een inhoudelijk onderbouwde en een voor alle betrokken partijen transparante beoordeling. De BNA pleit voor een gedegen heroriëntatie op het aanbestedingsregime voor architectendiensten voor publieke gebouwen. Een grondige evaluatie van de Aanbestedingswet 2012 en de uitwerking daarvan in de praktijk, moeten leiden tot een gezonde, transparante en inspirerende aanbestedingscultuur.

Bron: BNA