Bijna alle stedelijke klimatologische problemen zijn te herleiden naar het ontbreken van ecosysteemdiensten. Een nieuwe module van TU Delft verschaft inzicht in de verbeteringen die deze diensten ons bieden en hoe we die kunnen toepassen.
Evaluatiemodule voor Urbane Ecosysteemdiensten
Stedelijke ecosysteemdiensten
Momenteel woont meer dan 54 procent van de wereldbevolking in steden. Vanwege de aanhoudende verstedelijking neemt dit percentage naar verwachting toe tot ongeveer 74 procent in 2040. Deze groei levert veel sociale, financiële, ruimtelijke en milieuproblemen op. Door klimaatverandering zijn er langere perioden van warmte en droogte, toenemende overstromingen en een sterke toename van luchtvervuiling in steden. Deze verschijnselen zijn ook de oorzaak van veel sociale problemen: toegenomen absentie door ziekte, verminderde werkefficiëntie of vroegtijdige sterfte.
Ecosysteemdiensten – alle functies van de natuur die voor het menselijk welzijn gebruikt worden – vormen een substantieel en vaak beslissend onderdeel van de oplossing. Hoewel ze niet alle problemen direct of volledig oplossen, hebben grootschalige internationale onderzoeken aangetoond dat het gebruik van deze diensten niet alleen oplossingen biedt voor de klimaatbestendige stad, maar dat hun waarde ook financieel vertaald kan worden. Het gebruiken van ecosysteemdiensten brengt grote winsten met zich mee in vermeden schaduwkosten, in de orde van grote van miljoenen euro’s per jaar per stad.
Uit ons onderzoek is echter ook gebleken dat de huidige toestand, hoeveelheid en soortenspreiding van ecosystemen niet toereikend is om hun diensten te kunnen benutten. De sporadische en incoherente aanplant van groen dient daarom te worden omgezet in een vraaggestuurd, permanent en continu groen; vraaggestuurd om stedelijke problemen gericht op te kunnen lossen, permanent om de continuïteit van de geleverde diensten te kunnen waarborgen en continu om de levensvatbaarheid van de ecosystemen te vergroten.
Een calculatiemodule
Om met de natuur als bouwmateriaal te kunnen ontwerpen en bouwen, zijn berekening- en ontwerpinstrumenten nodig voor zowel het ontwerp- als voor het toetsingsproces. Als een eerste stap heeft ons team aan de TU Delft CiTG een Evaluatiemodule voor Urbane Ecosysteemdiensten ontwikkeld (EUE) om stedenbouwkundigen en architecten in staat te stellen de klimaateffecten van hun ontwerpen beter in te kunnen schatten. Ook is het model bedoeld voor de overheid om de klimaateffecten van een bouwproject en gerelateerde ecosysteemdiensten te kunnen evalueren.
De module is een gekwantificeerd antwoord op de groeiende behoefte aan berekeningsmethoden voor klimaatadaptieve en vegetatieve stedelijke maatregelen. De modellen en de ontwerpstrategie kunnen worden gebruikt voor zowel nieuwe ontwikkelingen als het opnieuw ontwerpen van bestaande gebieden op verschillende schalen: wijk, buurt, straat of gebouw.
De evaluatiemodule volgt een vraaggestuurde strategie waarin eerst het probleem wordt geïdentificeerd en een doel voor mitigatie wordt geformuleerd. Daarna worden de nodige ecosystemen vastgesteld in hoeveelheid, morfologie, soort en type. Ook worden alle andere effecten (diensten) van het voorgestelde ecosysteem berekend. Het model brengt de financiële consequenties in kaart, in de vorm van directe en indirecte (schaduw)kosten.
De keuze van soort en type groen is volgens deze strategie niet meer alleen afhankelijk van esthetische factoren of restruimtes. De strategie is juist omgekeerd: er is een hoeveelheid groen van een bepaalde soort en type nodig voor het oplossen van een probleem, dus dient er ruimte voor gereserveerd te worden in het ontwerp. Net zoals isolatiemateriaal en gevelbekleding berekend en ontworpen wordt voor een bepaald energiedoel, wordt een ecosysteem berekend en ontworpen voor een bepaald klimaatdoel.
Effectscan
In bovenstaande afbeelding is een voorbeeld gepresenteerd van een locatie, conventioneel afgewerkt met steenachtige materialen, en ernaast dezelfde locatie afgewerkt met klimaatadaptieve materialen. Er is een calculatie gemaakt en vergeleken voor hittestress veroorzaakt door de twee ontwikkelingen. Daarna zijn effectscans voor de urbane ecosysteemdiensten gemaakt en vergeleken, inclusief een schatting van kosten, baten en verliezen.
Een effectscan van ‘bijvangst’ ecosysteemdiensten voor het stenen complex laat een algemene verslechtering van de totale klimatologische situatie rond de nieuwe bebouwing zien, met relatief hoge kostenconsequenties. De ‘bijvangst’ effectscan voor het begroeide complex laat daarentegen een algemene verbetering van de totale klimatologische situatie rond de nieuwe bebouwing zien, met relatief hoge financiële winsten.
De evaluatiemodule biedt informatie over de klimaateffecten van stedelijke bebouwing en de te bereiken verbeteringen met behulp van ecosysteemdiensten. Door een Effectscan Urbane Ecosysteemdiensten te laten uitvoeren kan in een vroeg stadium inzicht verkregen worden in het effect van een nieuwe ontwikkeling of stedelijke herinrichting. Het ontwerp kan dan aangepast worden voor verbetering van de klimaateffecten en voor een bijdrage aan een klimaatbestendige stad.
Draag bij aan de evaluatiemodule
De evaluatiemodule wordt in de komende maanden getoetst in de praktijk. Wenst u ook een effectscan te laten uitvoeren van ecosysteemdiensten voor uw bouwproject, dan worden de resultaten (anoniem) in het onderzoek meegenomen. Omdat uw project dan bijdraagt aan het onderzoek, worden in deze proefperiode alleen kosten in rekening gebracht voor de invoering van gegevens, maar niet voor de calculaties.
Voor meer informatie, neem contact op met ons door een mail te sturen naar Eva Stache via E.Stache@tudelft.nl.
Inspiratiemagazine Natuurinclusief Bouwen
Dit artikel verscheen in het Inspiratiemagazine Natuurinclusief Bouwen, een uitgave boordevol best practices, tools en tips over natuurinclusief en biodivers bouwen. Download deze editie gratis.
Meest gelezen
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
Publicatie: De Natuur van onze Steden
16 okt om 12:19 uurWetenschapper Nadina Galle publiceert een hoopvol boek dat technologie en natuur samenbrengt om onze grootste…
Realistische integrale groennorm onderwerp van debat Tweede Kamer
10 sep om 12:30 uurVeel organisaties en belanghebbenden uit de bouwsector doen een oproep aan de politiek om een realistische…
8 lessen voor meer natuur in de stad
4 sep om 07:30 uurIn de recente KAN Café-bijeenkomst besprak ecoloog Robbert Snep van Wageningen Universiteit & Research…
Inspiratiemagazine over natuurinclusieve leefomgeving verschenen
30 jul om 10:24 uurOnlangs verscheen het nieuwe Inspiratiemagazine over de natuurinclusieve leefomgeving. Het magazine, met het…
Ondernemers Zwols bedrijventerrein werken samen aan vergroenen pand en omgeving
18 jul om 08:00 uurBedrijventerrein Voorst in Zwolle is de afgelopen flink vergroend. Ondernemers staken zelf de handen uit de…
Wetenschappers: Verbind klimaat en biodiversiteit
25 jun om 09:34 uurWetenschappers en beleidsmakers bezien klimaat en biodiversiteit nu nog vaak onafhankelijk van elkaar. Dat moet…
Handreiking Groen in en om de Stad
5 jun om 08:00 uurOm provincies en gemeenten te helpen bij het verder vergroenen van steden hebben de ministeries van BZK en van…
Nationaal Dashboard Biodiversiteit biedt blik op de staat Nederlandse natuur
30 mei om 19:16 uurEen consortium van natuurorganisaties heeft vorige week op de Internationale Dag van de Biodiversiteit het…
Reactie toevoegen